مزیت و منزلت روزه گرفتن در ماه شعبان

الحمدلله و صلی الله و سلم و بارک علی رسول الله و علی آله وصحبه.
أما بعد:
در صحیح بخاری و مسلم از ام المؤمنین عائشه رضی الله عنها روایت است گفت: (ندیدم که رسول الله صلى الله علیه وسلم جز ماه رمضان، ماه دیگری را کامل روزه گرفته باشد) بنابراین ثابت نشده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم غیر از ماه رمضان، ماه دیگری را سراسر روزه گرفته باشد. و در صحیح مسلم حدیث (۱۱۵۶) می فرماید: (لم أره صائما من شهر قط أکثر من صیامه من شعبان) یعنی: (ندیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم ماهی را مانند شعبان زیاد روزه بگیرد)یعنی: رسول الله صلی الله علیه وسلم بیشتر در ماه شعبان روزه های سنت را به جا می آورد تا برای روزه های ماه رمضان آمادگی داشته باشد و این حکمت روزه گرفتن در ماه شعبان می باشد و برخی از علماء حکمت های دیگری را در این خصوص ذکر کرده اند اما مقصود این است که رسول الله صلی الله علیه وسلم ماه شعبان را بیشتر از ماه های دیگر سال روزه می گرفت و این بیانگر آن است که روزه شعبان در ابتدا و انتهای آن مشروع است و حدیثی که در صحیح بخاری و مسلم از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (لاتقدموا صوم رمضان بصوم بیوم و لایومین إلا أن یکون صیاما یصوم أحد فلیصم) یعنى: (هیچ یک از شما نباید یک یا دو روز پیش از ماه رمضان روزه بگیرد مگر فردی که در طول سال روزه های سنت می گیرد و اگر روزه سنت او (اعم از روزه دوشنبه و پنجشنبه) مصادف با یک یا دو روز قبل از رمضان بشود بایستی روزه بگیرد)صحیح بخاری حدیث (۱۹۱۴) و صحیح مسلم حدیث (۱۰۸۲).

در اینجا نهی مذکور برای آنهایی است که می خواهند احتیاطا یک یا دو روز پیش از رمضان روزه بگیرند که این کار منجر به نوعى افزایش بر ماه رمضان می شود و اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: ( إلا أن یکون صیاما یصوم أحد فلیصم) بیانگر این است که اگر فردی در طول سال پایبند ادای روزه های سنت(از قبیل روزه های دوشنبه و پنجشنبه یا روزه های سه روز از هرماه) باشد و روزه هاى مذکور مصادف با یک یا دو روز مانده به ماه رمضان قرار بگیرند در این صورت باتوجه به اینکه نسبت به ادای این روزه ها در طول سال پایبندی داشته است جایز است که در آن روزها روزه بگیرد اما اگر جهت احتیاط یا پیشواز رفتن ماه رمضان روزه بگیرد در اینصورت جایز نمی باشد.
در پایان به حدیثی که أبوداود و ترمذی و ابن ماجه از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند می پردازیم که -طبق آن- رسول الله صلى الله علیه وسلم فرموده است: ( إذا انتصف الشعبان فلا تصوموا) یعنی: (هرگاه نیمه شعبان فرا رسید دیگر(بعد از آن) روزه نگیرید) سند این روایت صحیح نیست لذا نهی وارد شده در خصوص ممنوعیت روزه بعد از نیمه شعبان هم صحیح نمی باشد و از طرفی این روایت مخالف حدیث مذکوز: (لاتقدموا صوم رمضان بصوم بیوم و لایومین…) است؛ بنابراین هر اندازه خواستید می توانید از ابتدا تا انتهای ماه شعبان را روزه بگیرید مگر اینکه بخواهید یک یا دو روز باقی مانده به رمضان را احتیاطا روزه بگیرید که در این صورت روزه گرفتن جایز نیست اما اگر در طول سال پایبند روزه های سنت ( از قبیل روزه های دوشنبه و پنجشنبه و…) باشید و این روزه ها مصادف با یک یا دو روز پیش از رمضان واقع شوند در این صورت روزه گرفتن در آن ایام بلامانع و جایز است.

شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح

رسول الله صلى الله علیه وسلم می فرماید: (ذلک شهر یغفل الناس عنه بین رجب و رمضان، وهو شهر ترفع فیه الأعمال إلی رب العالمین، فأحب أن یرفع عملی وأنا صائم)یعنی: (بسیاری از مردم ازاین ماه(شعبان)، که میان ماه رجب و رمضان قرار دارد غافل هستند و این ماهی است که اعمال انسان‌ها در آن بسوی خداوند بالا می روند، پس دوست دارم در حالی که روزه هستم اعمال من سوی خداوند عروج کنند)سلسله الأحادیث الصحیحه حدیث١٨٩٨.