محل بستن دست ها در نماز (۲)

مومل بن اسماعیل در این حدیث تفرد دارد و این حدیث مخالف حدیث صحیح مسلم «أَنَّهُ رَأَى النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ رَفَعَ یَدَیْهِ حِینَ دَخَلَ فِی الصَّلَاهِ کَبَّرَ،  وَصَفَ هَمَّامٌ حِیَالَ أُذُنَیْهِ ثُمَّ الْتَحَفَ بِثَوْبِهِ، ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ الْیُمْنَى عَلَى الْیُسْرَى»: (از وائل بن حجر روایت است که پیامبر را دیده است هنگامی‌ که نماز را شروع می‌کرد، دست‌‌‌هایش را بلند کرد، تکبیر ‌گفت  همام (راوی) بلند کردن دست‌ها تا برابر گوش‌ها را توصیف نمود سپس لباسش را به خود پیچید و دست راست را بر دست چپ ‌نهاد) است، که در این حدیث لفظ (علی صدره) وجود ندارد.

در جواب به این اعتراض باید بگویم:

مومل بن اسماعیل اگرچه سییء الحفظ است اما ثقه هست و تفرد فرد ثقه مورد قبول هست.

ذهبی می‌ گوید: مؤمل بن إسماعیل از اهالی بصره و ثقه بود. (العبر فی خبر من غبر؛۱/۲۷۴)

یحیى بن معین می‌گوید: مؤمل بن اسماعیل ثقه است. (الجرح والتعدیل ،۸/ ۳۷۴/ ش:۱۷۰۹)

حدیث ابن خزیمه و مومل بن اسماعیل همان حدیث مسلم است.

حافظ ابن حجر می گوید: «حَدِیث إِن من السّنه وضع الْیَمین عَلَى الشمَال تَحت السُّرَّه أَبُو دَاوُد من طَرِیق أبی جُحَیْفَه عَن عَلّی قَالَ السّنه وضع الْکَفّ عَلَى الْکَفّ تَحت السُّرَّه وَإِسْنَاده ضَعِیف ویعارضه حَدِیث وَائِل بن حجر قَالَ صلیت مَعَ النَّبِی صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم َ فَوضع یَده الْیُمْنَى عَلَى یَده الْیُسْرَى عَلَى صَدره أخرجه ابْن خُزَیْمَه وَهُوَ فِی مُسلم دون قَول عَلَى صَدره»: این حدیث همان حدیثی است که امام مسلم در صحیحش بدون لفظ «علی صدره» روایت کرده است. (الدرایه فی تخریج أحادیث الهدایه ،۱/ ۱۲۸)

از ظاهر سخن ابن حجر چنین فهمیده می شود که متن و سند ابن خزیمه همان است که مسلم بدون ذکر محل نهادن دست‌‌‌ها (علی صىره) آورده است و می گوید حدیث تحت السره با حدیث وائل بن حجر در تعارض است. اگر حدیث ابن خزیمه ضعیف می بود ابن حجر حتما می گفت این حدیث ضعیف است. پس این حدیث نزد محدثین مورد قبول و صحیح هست.

برای حدیث مومل بن اسماعیل شواهدی وجود دارد که آن را تقویت می کند.

حدیث طاووس: « کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ «یَضَعُ یَدَهُ الْیُمْنَى عَلَى یَدِهِ الْیُسْرَى، ثُمَّ یَشُدُّ بَیْنَهُمَا عَلَى صَدْرِهِ وَهُوَ فِی الصَّلَاهِ»: (طاووس روایت می‌کند که رسول الله در نماز دست راست را بر دست چپ می‌گذاشت و بر سینه می‌بست). (سنن ابی داود/ ش:۷۵۹)

نکته: این حدیث مرسل و صحیح هست و حدیث مرسل نزد همه ی احناف حجت است.

حدیث هلب طائی: «رَأَیْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَنْصَرِفُ عَنْ یَمِینِهِ وَعَنْ یَسَارِهِ، وَرَأَیْتُهُ، قَالَ، یَضَعُ هَذِهِ عَلَى صَدْرِهِ» وَصَفَّ یَحْیَى: الْیُمْنَى عَلَى الْیُسْرَى فَوْقَ الْمِفْصَلِ»: (قبیصه بن هلب طائی رضی‌الله‌عنه می ‌گوید: پیامبر را دیدم که (با اشاره به دست‌‌‌ها) این‌ها را روی سینه می ‌گذاشت. یحیی (راوی) با گذاشتن دست راست روی مفصل دست چپ روش گذاشتن دست‌ها را توصیف نمود). (مسند أحمد/ ش: ۲۱۹۶۷)

🏼نویسنده: امید خزاعی