محل بستن دست ها در نماز (۱)

محل بستن دست در نماز یکی از مسائل اختلافی بین علماست.

احناف می گویند: در نماز دست ها باید زیر ناف بسته شود و دلیل شان این روایت است: « أَنَّ عَلِیًّا رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ مِنْ السُّنَّهِ وَضْعُ الْکَفِّ عَلَى الْکَفِّ فِی الصَّلَاهِ تَحْتَ السُّرَّهِ» (سنن ابی داود، ح:۶۴۵) : (علی (رض) گفته است: از سنت های نماز گذاشتن دست روی دست زیر ناف می باشد)
شوافع می گویند: دست ها باید روی سینه بسته شود که دلیل شان این حدیث است: «کان یضع یده الیمنی علی یده الیسری ثم یشد بهما علی صدره فی الصلاه» (سنن ابوداود، ح: ۷۵۹) : (رسول الله در نماز دست راست را بر روی دست چپ می گذاشت و آنها روی سینه می بست.) البته احادیث دیگری به همین در (صحیح ابن خزیمه ح:۴۷۹ ) و (مسند احمد ج۳/ص۱۷۲ ) روایت شده است.

بررسی دلایل دو گروه

دلیل احناف در این مساله ضعیف است و این را خود علمای احناف پذیرفته اند.
به عنوان مثال در کتاب “الهدایه، تالیف: ابوالحسن علی بن ابوبکر الفرغانی المرغیانی” – که یکی از کتاب های فقهی معروف و مشهور احناف می باشد و الان هم در تمامی حوزه های علمیه احناف تدریس می شود ،کتاب الصلوه ج ۱ ، ص۱۰۰ در حاشیه ۲۰ علامه محمد عبدالحی لکنوی در توضیح بستن دست ها زیر ناف می گوید: (أن من السنه وضع الیمین علی الشمال تحت السره ضعیف متفق علی ضعفه کذا قال النووی) : (گذاشتن دست ها زیر ناف ضعیف است و برضعف آن همه موافقند چنان چه امام نووی آن را گفته است).

توجه: در پایان این پست اقوال علمای احناف پیرامون ضعیف بودن بستن دست زیر ناف و صحیح بودن بستن دست روی سینه خواهد آمد.

از آنجایی که بستن دست ها در نماز زیر ناف ضعیف است اما برخی از احناف مدعی شدند که احادیثی که بیانگر محل بستن دست ها در نماز است، مضطرب هستند به همین جهت هر دو دلایل ضعیف هستند. یعنی همان طور که بستن دست زیر ناف ضعیف است، بستن دست ها روی سینه هم ضعیف است که این سخن شان بدون دلیل است.

اگر به تعریف حدیث مضطرب مراجعه کنیم می بینیم که این سخن از نظر علم حدیث رد است. زیرا مضطرب به حدیثی می گویند که به شکل های مختلف روایت شده باشد و با یکدیگر متعارض باشند به طوری که تمام آن روایات در قوت با یکدیگر مساوی باشند که امکان ترجیح هم وجود نداشته باشد. (علوم الحدیث، ۹۴-۹۳ و التقریب مع التدریب، ۱/۲۶۲)

در حالی که حدیث بستن دست زیر ناف ضعیف است و از نظر قوت با حدیث بستن دست روی سینه مساوی نیست و همچنین دلایل و شواهد نشان می دهد که بستن دست ها روی سینه صحیح است.

چطور یکی حدیث ضعیف با حدیث صحیح می تواند در تعارض و مضطرب باشد؟؟؟

به این ترتیب در احادیث بستن دست روی سینه هیچ گونه اضطرابی وجود ندارد. به همین جهت در این پست به بحث و بررسی صحت حدیث بستن دست روی سینه خواهیم پرداخت.

🏼نویسنده: امید خزاعی