مثال هایی در تفسیر صحابه

– از اسلم بن یزید ابی عمران روایت است که می گوید: «یکی از مهاجران به قسطنطنیه، به تنهایی به صف دشمن حمله کرد تا انسجام آنها را پراکنده کند درحالی که ابو ایوب انصاری همراه ما بود. برخی از مردم گفتند: «خود را به دستش به هلاکت انداخت». اما ابو ایوب گفت: ما به این آیه داناتریم. آن در میان ما نازل شد. در جنگ ها همراه رسول خدا بودیم و شاهد نبردهای مختلف بوده و او را یاری نمودیم. سپس چون اسلام منتشر شد و غلبه یافت ما انصار گردهم جمع شده و به گفتگو پرداخته و گفتیم: خداوند متعال با همراهی رسول الله  صلی الله علیه و سلم و نصرت و یاری او ما را گرامی داشت تا اینکه اسلام انتشار و اهل آن افزایش یافت و ما آن را بر خانواده و اموال و فرزندان خود ترجیح می دادیم. و جنگ بار خود را گذاشته بود و ما به سوی خانواده و فرزندان مان بازگشتیم. سپس این آیه نازل شد: «وَأَنفِقُواْ فِی سَبِیلِ اللهِ وَلاَ تُلْقُواْ بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ وَأَحْسِنُوَاْ إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» (بقره: ۱۹۵) «و در راه الله انفاق کنید و (با ترک انفاق) خود را با دست خویش به هلاکت نیفکنید و نیکی کنید که الله نیکوکاران را دوست می‌دارد».

و هلاکت در نشستن همراه خانواده و مال و ترک جهاد معرفی گردید».[۱]

۲- ابوبکر برخاسته و حمد و ثنای الهی گفت و فرمود: «ای مردم، شما این آیه را می خوانید که می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ لاَ یَضُرُّکُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعاً فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ»[۲] اما آن را در جای خود به کار نمی برید درحالی که من از رسول خدا شنیدم که فرمود: «إِنَّ النَّاسَ إِذَا رَأَوْا الْمُنْکَرَ وَلَا یُغَیِّرُونَهُ یُوشِکُ اللَّهُ أَنْ یَعُمَّهُمْ بِعِقَابِهِ»: «چون مردم امری منکر ببینند و آن را تغییر ندهند، نزدیک است که خداوند با عذاب خود آنها را در برگیرد».[۳]

 

 

[۱] – ابو داود: ۲۵۱۲؛ ترمذی: ۲۹۷۲؛ نسائی در الکبری: ۶/۲۹۸- ۲۹۹: ۱۱۰۲۸، ۱۱۰۲۹ و شیخ آلبانی در الصحیحه: ۱۳ آن را صحیح دانسته است.

[۲] – (مائده: ۱۰۵) «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! مراقب خود باشید، اگر شما هدایت یافته باشید، گمراهی کسانی‌که گمراه شده‌اند به شما زیانی نمی‌رساند، بازگشت همه‌ی شما به سوی الله است، آنگاه شما را از آنچه عمل می‌کردید، آگاه می‌سازد.»

[۳] – ابن ماجه: ۴۰۰؛ مسند احمد: ۳۵؛ ابن حبان: ۳۰۵ و لفظ از امام احمد است و آلبانی در صحیح الجامع: ۳۷۳۷ آن را صحیح دانسته است.