ماهیّت قرآن کریم

ماهیّت قرآن کریم

• تعریف لغوی قرآن: برخی از زبان­شناسان معتقدند که واژۀ «قرآن» مصدر بر وزن فُعلان مانند غُفران، شُکران، رُجحان و گرفته­شده از قرأ، قراءه و قرآناً است.

گروهی دیگر بر این باورند که «قرآن» اسم عَلَم غیرمشتق بوده و از «قرأ» گرفته نشده، امّا نامی برای کتاب الله است؛ مانند سایر کتاب­های آسمانی؛ همچون تورات و انجیل.

برخی می­گویند: «قرآن» به معنای جمع­آوری بوده و علّت نامگذاری قرآن این است که سوره­ها را جمع نموده و با هم گِرد می­آورد.[۱]

• تعریف اصطلاحی قرآن: علما تعریفات زیادی برای قرآن آورده­اند که کامل­ترین و بهترین آن‎ها، این تعریف است: «قرآن کلام معجز الهی است که بر پیامبر صلی الله علیه وسلم نازل شده و به صورت تواتر نقل گشته و به قصد عبادت، تلاوت می­شود».[۲]

مراد از «کلام معجز الهی»، این است که سخن انس و جن، فرشتگان، پیامبر یا رسول نیست، بلکه کلام الله بوده و آن گونه که شایستۀ اوست، قطعاً سخن گفته است.

با عبارت «نازل­ شده بر پیامبر»، کتاب­های نازل­شده بر پیامبرانِ پیش از سیّدنا محمّد rاز تعریف مذکور خارج می­شود؛ مانند صُحُف ابراهیم، تورات نازل­شده بر موسی و انجیل نازل­شده بر عیسی .

و با قید «تواتر»، آنچه گفته می­شود قرآن است و به صورت تواتر نقل نگشته، خارج می­شود.

با جملۀ «به قصد عبادت، تلاوت می­شود»، حدیث قدسی خارج می­گردد، چون به منظور عبادت، خوانده نمی­شود هر چند منسوب به الله  است.[۳]

[۱]– لسان العرب، ابن منظور، ج ۱، صص ۱۲۸- ۱۲۹؛ البیان فی علوم القرآن، محمّد بن علیّ حسن و سلیمان قرعاوی، ص ۳٫

[۲]– البیان فی علوم القرآن، ص ۳٫

[۳]– همان.