غرانیق جمع غرنوق به معنای پرنده ای دریایی که سفید رنگ و دارای پاهای دراز می باشد و علت آمدن این کلمه به این خاطر است که مشرکین توسل و دعای خود از بت هایشان را به آن غرنوقی تشبیه کرده بودند که پرواز می کند و به سوی آسمان می رود و می گفتند دعا و توسل ما نیز توسط بت ها، اینگونه به سوی خدا بلند می شود.
داستان و واقعه غرانیق از لحاظ سندی صحیح نمی باشد و به جمیع طرق آن ضعیف و کذب می باشد و در بهترین حالات آن دو طریق مرسل دارد؛ که مرسل نیز از اقسام حدیث ضعیف می باشد.
و اگر العیاذ بالله فرض را بر صحت این داستان و اسناد آن بگیریم، که بدون شک ضعیف و باطل است، بر فرض صحت آن ، داستان از این قرار است که روزی پیامبر صلی الله علیه و سلم ، سورهی نجم را میخواند . و آیات این سوره نیز کوتاه کوتاه و تکه تکه هستند و پیامبر هرگاه قرآن می خواند بعد از هر آیه مکث و توقف کوتاهی در انتهای هر آیه می کرد وقتی به آیات
( ۱۹ ) أَفَرَأَیْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّىٰ
( ۲۰ ) وَمَنَاهَ الثَّالِثَهَ الْأُخْرَىٰ
ترجمه:
( ۱۹ ) آیا «لات» و«عزّی» را دیده اید؟!
( ۲۰ ) و«منات» (بت) سومی را
رسید، شیطان در اینجا از زبان و صدای پیامبر صلی الله علیه وسلم حکایت کرد و گفت: «فانهنّ الغرانیق العُلی و انّ شفاعتهنّ لترجی» یعنی آنها، همانا غرانیقی هستند که سزاوار است به شفاعت آنها امید داشته باشیم! و بعد از این افرادی که در قلبشان مریضی بود و سیرت و روششان بر فساد کاری بود آن را از جانب رسول خدا خواندند و این کلمات را به او نسبت دادند.
و بطلان این داستان به وسیله خود آیات قرآن واضح می باشد و پیامبر هیچ گاه از خود و از زبان خود حرفی را نزده و آن را به خداوند نسبت نداده است.
خداوند در سوره الحاقه می فرماید:
( ۴۴ ) وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ
( ۴۵ ) لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِینِ
( ۴۶ ) ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِینَ
ترجمه:
( ۴۴ ) و اگر (پیامبر) سخنانی (به دروغ) بر ما می بست.
( ۴۵ ) مسلّماً ما دست راست اورا می گرفتیم.
( ۴۶ ) سپس (شاه) رگ قلبش را قطع می کردیم.
و در سوره نجم می فرماید:
( ۳ ) وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ
( ۴ ) إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَىٰ
ترجمه:
( ۳ ) واز روی هوای نفس سخن نمی گوید.
( ۴ ) این نیست جز آنچه به او وحی می شود (وبجز وحی چیزی نمی گوی
و در سوره اسراء می فرماید:
( ۷۳ ) وَإِن کَادُوا لَیَفْتِنُونَکَ عَنِ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ لِتَفْتَرِیَ عَلَیْنَا غَیْرَهُ ۖ وَإِذًا لَّاتَّخَذُوکَ خَلِیلًا
( ۷۴ ) وَلَوْلَا أَن ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلً
ترجمه:
( ۷۳ ) و (ای پیامبر!) نزدیک بود (مشرکان) تو را (با وسوسه های خود ) از آنچه بر تو وحی کرده ایم؛ منصرف کنند، تا غیر آن را به ما نسبت دهی، و آنگاه تو را دوست خود بگیرند.
( ۷۴ ) و اگر (ما) تو را ثابت قدم نمی کردیم؛ به راستی نزدیک بود اندکی به آنها تمایل کنی .
داستان غرانیق از جعلیات زنادقه است تا بوسیله آن به اسلام طعنه بزنند و صحت ندارد.
خلاصه حکم علما درباره روایات غرانیق:
[أحادیثُ قصهِ الغرانیقِ]الراوی:- المحدث:ابن باز المصدر:مجموع فتاوى ابن باز الجزء أو الصفحه:۲۸۲ /۲۴ حکم المحدث:أحادیث مرسله
[قصهُ الغرانیقِ]
الراوی:- المحدث:محمد الأمین الشنقیطی المصدر:رحله الحج الجزء أو الصفحه:۱۲۵ حکم المحدث:لم تثبت من طریق متصله
[ حدیثُ قصَّهِ الغَرانیقِ العُلَى ]
الراوی:- المحدث:ابن حجر العسقلانی المصدر:الکافی الشاف الجزء أو الصفحه:۱۹۳ حکم المحدث:[له متابعات یعتضد بها لیس فیها اضطراب وروی من طریق ضعیفه]
قصهُ الغرانیقِ
الراوی:- المحدث:ابن خزیمه المصدر:فتح القدیر الجزء أو الصفحه:۳/۶۵۴ حکم المحدث:من وضع الزنادقه
والله تعالی اعلم
پاسخگو: مجاهد دین