در کار نویسندگی ما چنین پیش آمد که از آیات معجزات قرآن کریم و گیاه شناسی تفسیر علمی آیه ۲۹ سوره فتح تحت عنوان ( کزرع اخرج شطاه ) بیان کنیم. و امروزه ما با اعجاز دیگر در این آیه و آغازی جدید بفضل خداوند متعال زندگی می کنیم و آن گواهی گیاهان زیبا بر اساس اقرار آیه قرآنی شماره ۲۹ سوره فتح برای یاران رسول اکرم (صلی الله علیه وسلم) میباشد که آنان ( رضایت خداوند بر ایشان باد ) بعد از رسول الله(صلی الله علیه وسلم) تغییر جهت نداده ، بدعت آفرین نبوده ، بلکه هر کدام از آنان به تنهایی هر جا که بوده اند نماینده معتمد حضرت رسول الله(صلی الله علیه وسلم) بوده اند و برنامه و رسالت رسول الله(صلی الله علیه وسلم) را دنبال کرده و ابلاغ نموده اند . قبل از اینکه این معجزه علمی و گواهی گیاهی قرآنی را بشناسیم ، بر ما لازم است که بدانیم: تولید و تکاثر گیاهان بذری چگونه است؟ از نظر علمی ثابت شده است که تولید و تکاثر گیاهان بذری به دور روش اساسی صورت می گیرد: روش اول: تکثیر جنسی (بذری)
و در این روش اتحاد یاخته نرینه ( در نطفه بذر) همراه با آمیخته ماده (تخمک) برای بدست آمدن گیاه جدیدی به پایان می رسد که تمام صفات و ویژگیهای اصول (آباء) خود را از آنان به ارث می برد. ویژگی های تکاثر جنسی و بذری
در این نوع تکاثر (تکاثرجنسی و بذری) انتقال صفات ارثی و ژنتیکی قطعی نیست و از لحاظ محصول هیچ ضمانتی ندارد ، چون گاهی در صفات ارثی و ژنتکی گیاه نوزاد تغییر ایجاد می شود که کاملاً گیاه نوزاد با گیاه مادر در صفات ظاهری و ژنی متفاوت است . گیاه جدید از گیاه مادر جدا می شود و بعد از یخته شدن بذر و دانه رابطه اش نسبت به (گیاه مادر) عادتاً قطع می شود و تحت پوشش درخت مادر تا مدتی طولانی زندگی نمی کند و از آن حمایت نمی کند ، و او را قوی نمی کند بلکه اگر در محیط پیرامون آن بروید مادر را ضعیف و سست می کند و مدت طولانی می خواهد تا گیاهان جدید به بار بنشینند و میوه بدهند.
روش تکاثر دوم: تکاثر قلمه ای یا تکاثر غیر بذری و جنسی
و این روشی است که گیاهان بذری با آن ، با بستن ، و شکوفه و پیوند کردن ، و ریشه , و ساقه ، و غیره تکثیر می شوند .خصائص تکثیر قلمه ای و غیره
در این نوع تکثیر و پرورش گیاهان تازه ای تولید می شود که به طور کلی مشابه گیاه مادر در ترکیت ژنتیکی و مظهر خارجی هستند گیاهان جدید با شکوفه دادن سریع و ثمره دادن تنها در درختان بزرگ و کوچک برای ساخت هرمون شکوفه دهی و غنچه دادن در بافت گیاه مادر و منتقل شدنش به گیاهان تازه تشخیص داده می شود .(موضوع هرمون شکوفه زدن و اختلاف شب و روز را در کتاب ما آیات معجزات از قرآن کریم و دنیای گیاهان ملاحظه کن)
گیاه جدید (جوانه) با تقویت گیاه مادر (اصل) و با حمایت آن از مادر ممتاز می گردد. زمانیکه که گیاه جدید به جا و مکان نو و جدید منتقل شود نسخه بدل برابر با اصل گیاه مادر قرار می گیرد .چه ضرب المثل معجزه قرآن مجید
خداوند سبحانه و تعالی مثال علمی ، نباتی – قرآنی و خارق العاده را بیان می دارد که مدلل به دلایل علمی و قرآنی است که همانا یاران پیامبر(صلی الله علیه وسلم) دین را انتشار دادند ، و خود تغییر نخوردند و بدعت روا نداشتند ، و به عقب برنگشتند و مرتد نشدند و هر یکی از ایشان در رشد و توسعه ی علمی و عقیدتی و سلوکی با رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) مشابه بودند و رسول الله (صلى الله علیه وسلم) را حمایت کرده و تقویت نمودند و ایشان دین را از وطن اصلی ایشان مکه مکرمه و مدینه منوره به نقاط دور انتشار دادند تا اینکه به اندلس و قسطنطنیه و بوسنی و هرزگوین و ایران و تونس و شام و سودان و مصر و هرجای دیگر ایشان و پیروان بزرگوار و نیکوی و شایسته ایشان رسیدند.
خداوند متعال میفرماید: خداست که پیغمبر خود را همراه با هدایت و دین راستین روانه کرد تا این آیین را بر همه آیینها پیروز گرداند و کافی است الله به گواه بودن محمد فرستاده خداست و کسانیکه با او هستند در برابر کافران تند و سرسخت و نسبت به یکدیگر مهربان و دلسوزند ایشان را در حال رکوع و سجود می بینی آنان همواره فضل خدای را می جویند و رضای او را می طلبند نشانه صلاح ایشان بر اثر صحبت در پیشانی هایشان نمایان است این توصیف آنان در تورات است اما تعریف ایشان در انجیل چنین است که مانند کشتزاری هستند که جوانه های خود را بیرون زده و آنها را نیرو داده و سخت نموده و بر ساقه های خویش راست ایستاده باشند به گونه ای که برزگران را به شگفت می آورد تا کافران را به سبب آنان خشمگین کند.خداوند به کسانی از ایشان که ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند آمرزش و پاداش بزرگی را وعده می دهد. مفسرین در معانی کلمات چنین می فرمایند . اخرج شطاه: یعنی : نهالهای گوناگون در اطرافش آنچه که از زراعت بیرون آید و از اطرافش پخش شود . فراخ النخل:پاجوشهای درخت خرما و زراعت. ورق الزرع: برگ زراعت و کشت. درخت زمانیکه شاخ و فروعش را بیرون کند . فروع: قسمت بالای یک چیز که از اصل آن به وجود آمده . از درخت آنچه از دور و براصلش بیرون شود و به اطراف منشر شود . شاخه ها و برگها.راغب اصفهانی (رح) در کتاب مفردات الفاظ قرآن میفرماید: شطء الارض: فروخ الزرع: نهال و پاجوشهای زراعت ، و آنچه که از درخت بیرون شود و در اطرافش بالابیاید . و جمع آن اشطاء است.
فاستغلظ: یعنی از باریکی کم کم درخت و تنومند و کلفت شد . فاستوی علی سوقه: یعنی بر اصل و ساقه اش راست ایستادند . یعجب الزراع: شگفت زده می کند دهقانان را به قوی بودنش و انبوهی و غلظتش منظر نیکویش ، جلب توجه آنان را بنماید . مفسرین میفرمایند: این ضرب المثلی است که خداوند سبحانه و تعالی برای صحابه رضوان الله علیهم بیان کرد ، که در ابتدای اسلام اندک بودند ، سپس روز بروز بر تعدادشان افزوده شد سپس قوی و نیرومند شدند که امرشان روز به روز ترقی می کرد بگونه ای که مردم را به تعجب انداختند و دشمنان خدا را به سبب آنان خشمگین کند.و همچنین گفته اند : در انجیل نوشته شده که بزودی قومی می آیند که زراعت کاری کرده و گیاهان را میرویانند و از اینها قومی بیرون می شود که امر به معروف و نهی از منکر می کنند و این ضرب المثلی است که خداوند متعال در ابتدای اسلام پیش از ترقی روز افزونش بیان داشته اند تا اینکه نیرومند و استوار شد زیرا آنحضرت (صلی الله علیه وسلم) به تنهایی بپاخواستند سپس خداوند متعال او را با کسانی که همراهش بودند تقویت فرمود.
دکتر وهبه الزحیلی در ( التفسیر المنیر) در مورد آیه:
( خداوند به کسانی از ایشان که ایمان بیاورند و کارهای شایسته بکنند وعده میدهد) میفرماید: منهم ( ایشان) منهم در اینجا برای بیان جنس است یعنی صحابه و برای تبعیض نیست زیرا همه شان به این صفات مذکوره متصف بودند. پس ای برادرم! آگاه باش به این قول به خوبی توجه کن تا دچار اشتباه نشوی و نگوئی که همه ی صحابه را در برنمی گیرد بلکه برخی اندک و نگشت شمارند خیر بلکه کل یاران رسول الله (صلی الله علیه وسلم) را در برمی گیرد تفسیر علمی و معجز آیه: این ضرب المثل معجزانه دنیای گیاهان و زیست شناسی گیاهی است که خداوند متعال برای رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) مثال زراعت و برای صحابه و دیگر متبعان آنان تا قیامت مثال و الذین معه زده است .
پس رسول(صلی الله علیه وسلم) زرع و اصل است و یارانش شطء و آنچه که از مدرسه ی آنان فارغ التحصیل می شوند و خط و مشی آنان را تا قیام قیامت دنبال می کنند و میلیونها شاگرد و برگ سبز دیگر گیاه آنان را در بر می گیرد نه اینکه افرادی که از آنان به عنوان گیاه خودرو و هرز یاد می کنند (العیاذبالله)
و هنگامیکه به عالم نبات برمی گردیم می بینیم که این ضرب المثل یک حقیقت علمی غیر قابل انکار است .گیاهان نسل دار در یک سال (یک شکوفه) مانند گندم و جو و برنج اینها اصل غذای جهانیان از زمین می باشند که اول جوانه زده و سپس ساقه ی اولی اش یک و ضعیف و لاغر بیرون می آید سپس نه چندان دور از بندهای ساقه هم سطح زمین جوانه و شکوفه زده و شاخه های فرعی خود را بیرون می دهد ، و از این طریق گیاه ما در ویک ساقه دارانی فروع متعددی افزون بر پنجاه تا می شود و این فروعها دارای خصائصی هستند که قبلاً در تکثیر قلمه ای و غیر بذری ذکر کردیم منجمله: – عدم تغییر صفات ارثی ۲ – تقویت درخت مادر (اصل) و حمایتش ۳ – موجب اعجاب و تحسین کشاورزانمی شود .
۴ – موجب خشم و ناراحتی حسودان و شایعه فراکنان می شود همین روش در مورد درخت خرما(نخل) هم صادق است که پاجوشهای زیادی پیرامون آن رشد می کند و این بطور کلی همانچیزیست که قرآن کریم توصیف کرده است .پس رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) اصل (زراعت) و یاران و پیروانش فروع (جوانه ها) هستند. کشاورزان وقتی که جوانه را می بینند که روئیده و دروبر اصل بیرون آمده خوشحال می شوند و به یکدیگر بشارت می دهند و مطمئن می شوند که زراعتشان (اصل) ریشه هایش را در خاک وارد کرده و برگهایش را قوی کرده و بعد از مدتی جوانه را طوری می یابند که زمین را پوشانده و آن را با فرعهایی که تماماً مشابهه با اصل هستند پر کرده و بعد از آن هزاران شکوفه و غنچه ظاهر می شود که هزاران ثمره و ریشه و دانه می دهد . در بعضی از گیاهان دانه ی واحد بیش از ۵ هزار دانه میدهد . (وخداوند مضاعف می گرداند برای هر کس که بخواهد و خداوند واسع و داناست) و بعضی جنسهای نباتی دیگر از گیاهان شکوفهای وقتی که که برگهایش از ساقه هایش بیرون می شود ساقه قطرش را قوی و افزایش میدهد . همچنانکه این گیاهان چندین پاجوشهایی بیرون می آورد که درخت مادر را تقویت و کمک می کند و صفات ارثی آن را بدون تغییر و تبدیل و تحریف منتقل میکند.و درخت موز ساقه اش از برگها می باشند این همان چیزیست که گیاه را تقویت و استوارش می کند و از نابود شدن حمایتش می کند و پاجوشهایش صفتهای ارثی آن را منتقل می کند .
و این همان مثل صحابه و مسلمانان پیرو نه بدعت گزار است علم و عمل و راه و روششان را از علم رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) و سنتهای علمی و قولی و روشهایش می گیرند و می رسانند آنرا به دیگران آنچنانکه حمل کردند آنرا از اصل بدون تغییر یا تحریف اینها عادل و قابل اعتمادند ، چنانکه علماء حدیث در تعریف حدیث صحیح میفرمایند: در حدیثی است که سندش با رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) بذریعه نقل شخصی عدل ، ضابط از مثل خود تا آخر متصل باشد و هیچگونه شذوذ و علت در آن نباشد. آنها منتقل کردند و منتقل می کنند علم درست (دین را) به هر انسانی یا جایی که می رسند به آن با عدالت و ضبط بدون شذوذ یا علت و هر یکی از ایشان تصویر واقعی و تمام نمای رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) در محیط جدید و تازه بودند. و از جمله ی روش تکثیر قلمه ای زراعت بافتها و سلولها هستند و دراین نوع تکثیر گیاهی بافت مرستیمی گیاه گرفته می شود و در یک محیط مغزی صنعتی کشت می شود تا گیاهان جدید تماماً مشابه مادر از آن تولید شود. یا گیاه واحد تولید دهها هزار از گیاهان جدید را مطابق با اصل را برای ما ممکن می سازد و این دلالت می کند که قرآن عجائبش پایان پذیر نیست و از تکرار زیاد کهنه نمی شود. و هر یکی از ما الان می تواند انیکه جوانه ای باشد که به نشر درست و بدون تغییر و تبدیل علم دین از طریق شبکه جهانی اینترنت که شبکه ای مهم عادل و ضابط و به دور از شذوذ و علت باشد بپردازد البته به نقل از مصدر و نقل صحیح و ذکر مصدر آن.
بنابر این مسئله افزایش و تکثیر گیاهان به روش غیر بذری به عدالت صحابه رضوان الله علیهم و اتباع آنان از رسول الله (صلی الله علیه وسلم) و نقل دین آنچنانکه از رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) فرا گرفته بودند گواهی می دهد.
چنانکه خداوند متعال میفرماید: تعریف ایشان در انجیل چنین است که همانند کشتزاری هستند که جوانه های خود را بیرون زده و آن را نیرو داده و سخت نموده و بر ساقه ی خویش راست ایستاده باشند به گونه ای که دهقانان را به شگفت می آورد تا کافران را به سبب آنان خشمگین کند. (فتح ۲۹ ) صحابه شاخه ها و برگهای آنند اگر معتقد باشیم که شطء همان جوانه ای است که برگیاهایی دوربر خود دارد ، و به گیاهان و درختانی مثل توت ، انجیر ، و سیب زمینی و گلابی برمی خوریم می بینیم که از شکوفه های جانبی آن غنچه ها و شاخه های برگ مانند ی می روید: در صورتی که درخت یک اصل بوده و شامل هزاران غنچه و شکوفه است که همگی حامل صفات ژنتیکی و ظاهری درخت مادر هستند. بدون فرع و شاخه ها گیاه قوی نمی شود و شکوفه و ثمره و تولیدش کم می شود. همچنین رسول (صلی الله علیه وسلم) اصل و صحابه و آنانی که از ایشان پیروی کردند فروع و شاخه هایی هستند که رسالت رسول الله(صلی الله علیه وسلم) را به دوربر و محیط و اطرافی که با گیاه است حمل کردند و هنگامیکه به زراعت هر فرعی از آن در جای جدید برای تکثیر از طریق قلم و نهال اقدام می کنیم: کار هر یکی از آنها همان کار اصل است و این گواهی معجز علمی قرآن است آشکار می کند که صحابه از رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) متفرع شدند ، تغییر جهت و مشرب نداده و به او پشت نکردند ، و پیرویشان تا روز قیامت بدون تغییر یا تبدیل مثل آنها است. اهمیت فرعها و شاخه ها
(فرعها و شاخه ها): همان چیزی هستند که اصل را تقویت می کنند.
( فرعها و شاخه ها) همان چیزی هستند که شکوفه ها و ثمره ها را به بار می آورد. ( فرعها و شاخه ها) همان چیزی هستند که دور و اطراف گیاه سایه می افکند (فرعها و شاخه ها) که در تکثیر گیاهان و درختان از آن ها استفاده می شود.
صحابه مانند برگهای گیاه هستند: زمانیکه مراد از شطء اوراق باشد چنانکه بعضی از مفسرین میگویند پس اوراق:
۱ – راز بقای زندگی گیاه اند.
۲ – تولید کننده ی غذای درخت اند.
۳ – مقوی و حامی درخت اند.
و برگ گیاهی بزرگترین نیروی کنترل نیروی خورشیدی بر زمین است.
محیط را از دی اکسید کربن پاک کرده و اکسیژن تولید می کند. درجه حرارت زمین را برای زندگی مخلوقات زنده بر آن به خوبی تنظیم می کند. هوا را صاف نگه می دارد و آنرا کثیف نمی کند. و برگها سبب مهم شکوفه دادن و ثمره دادن درختان و زندگی هستند. و همچنین یاران رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) برگها و شاخه ها هستند و رسول(صلی الله علیه وسلم) اصل و ریشه است.
برای چه گیاه همانند زراعت است؟! خداوند سبحانه و تعالی ضرب المثل گیاه را برای رسول الله (صلی الله علیه وسلم) زدند زیرا گیاه راز زندگی در روی زمین است.وهرگاه گیاه نباشد غذا هم نیست و نیرو و قدرت هم از بین می رود و بهره برداری از آب زمینها هم از دست می رود . و زندگی از روی زمین بر داشته می شود . زندگی بر روی زمین بدون گیاه نیست .
ودر حقیقت بدون رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) و یارانش و آنانی که با نیکویی تا قیامت از ایشان پیروی می کنند در زمین زندگی ممکن نیست .
گیاه نیرویش را از بالایش می گیرد گیاه است که زمین را به آسمان و فضاء و محیط و دور و اطراف آن ربط می دهد . ورسول (صلی الله علیه وسلم) رسالتش را از آسشمان گرفته ، و زمین با آسمان و اطرافش ربط و نسبت دارد . وگیاه نیرو را بر روی زمین ثابت و استوار می کند و آنرا نیروی نوری خورشیدی که غیر قابل استفاده است و تبدیل به نیرو شیمیایی قابل استفاده برای موجودات زنده می کند چنانکه دی اکسید کربن فضا را تثبیت می کند . ورسول خدا (صلی الله علیه وسلم) وحی (نور خدا را) بر روی زمین استحکام بخشید ودر توان و اختیار انسان قرار داده است. گیاه در آیه به اهمیت اسلام و رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) و اصحابش و تابعین ایشان تا روز قیامت برای زندگی سالم و محیط سالم زمینی گواهی می دهد. رسول الله (صلی الله علیه وسلم) و گیاه
زندگی انسان و زندگی ابدان و نفسها و دلها و عقلها با حضرت محد مصطفی صلی الله علیه وسلم است . گیاه زمین را به چیزهای اساسی جانداران و نیازهای اولیه اشان کمک می کند و رسول (صلی الله علیه وسلم) زمین را به آنچه که انسان بر آن زنده است فرا می خواند.(ای مومنان !به ندای خداوند و پیامبر که شما را به پیامی حیات بخش فرا می خواند ، لبیک اجابت بگویید .)
ضرب المثل معجزاین ضرب المثل معجز قرآنی است برای کسانی که آنرا بفهمد ودر آن تدبر کند و آنرا فرا بگیرد و تحلیل علمی ،عقلی شرعی و صحیح کند بگونه ای که عدالت صحابه و اهمیتشان در نشر و حمایت آنان از رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) و اسلام را بداند و این آنچیزی است که آیات قرآنی آنرا تایید می کند: خداوند متعال در مورد صحابه میفرمایند:
و کسانی که ایمان آورده و هجرت کرده ودر راه الله جهاد نمودند و کسانی که پناه داده و نصرت کرده اند ، آنان همان مومنان واقعی اند . ۷۴ :انفال.
وخداوند متعال در مورد صحابه و تابعین آنها میفرماید:
و مهاجرین و انصاریکه سابق و اولاند و کسانی که از ایشان بخوبی (با صداقت و اخلاص )پیروی کردند الله از همه آنها راضی است و آنها از الله راضی اند و خداوند برای ایشان باغهای تهیه کرده است که زیر آنها نهرهای (زیاد و گوناگون) جاری است . همیشه و ابد در آن می مانند . همان است پیروزی بزرگ ۱۰۰ – توبه . پس به یاران رسول الله (صلی الله علیه وسلم) ارج نهاده و به پیروی آنان کمر همت بسته ، و از نقد و خرده گیری آنان پرهیز نماییم .
مصدر : بحثهای دکتر نظمی خلیل ابو العطا پژوهشگر در اعجاز گیاهی و استاد زیست شناسی گیاهی ، و مدیر مرکز خدمات فنی و تکنیکی ابن نفیس کشور بحرین.
مقاله پیشنهادی
فضیلت مهاجران و انصار
الله متعال میفرماید: ﴿لِلۡفُقَرَآءِ ٱلۡمُهَٰجِرِینَ ٱلَّذِینَ أُخۡرِجُواْ مِن دِیَٰرِهِمۡ وَأَمۡوَٰلِهِمۡ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗا …