فن اسماء الرجال

این مخلصان، فقط به جمع و تدوین روایات و حدیث اکتفا نکردند، بلکه به تحقیق راویان حلقه‌های سند نیز مشغول شدند. کلیۀ مشخصات این راویان و تاریخ زندگی و اخلاق و عادات‌شان را ثبت کردند. به این صورت، ذات گرامی که برای‌شان وعدۀ ﴿وَرَفَعۡنَا لَکَ ذِکۡرَکَ۴﴾ [الشرح: ۴]. داده شده بود، به خاطر آن، زندگی و تذکرۀ صدها هزار نفر دیگر روشن گردید و اهمیت انتخاب این افراد به این جهت بود که ایشان راوی یک جزئی از احوال، اعمال و اقوال آن ذات گرامی بودند و یا ناقل سلسلۀ روایتی بودند، نتیجه‌اش این شد که در ضمن تدوین روایات و حدیث، علمی دیگر به نام علم اسماء الرجال به وجود آمد. این علم برای اظهار بلند همّتی، شوق علمی ذوق تحقیق و احساس مسئولیت محدثان، مثال روشنی است و کارنامه قابل فخر این امّت است. دکتر اسپرنگر، در مقدمۀ انگلیسی الاصابه فی احوال الصحابه (حافظ بن حجر) کاملاً درست نوشته است: «هیچ قومی در دنیا نه در گذشته و نه در این زمان موجود نبوده یا نمی‌باشد که مانند مسلمانان فن عظیم الشأن اسماء الرجال را ایجاد کرده باشند که به برکت آن امروز، حال پانصد هزار نفر را می‌توان دریافت کرد».^[۱]

[۱]– چاپ کلکته سال ۱۸۵۳میلادی و سال۱۸۶۴٫