فلسفه تعدد ازدواج پیامبر چه بوده است که کوردلان گاهی این مسئله را مورد نقد قرار میدهند؟ (۱)

الحمدلله

در تعدد زوجات پیامبر صلی الله علیه و سلم چند حکمت وجود دارد:

حکمت تعلیمی:
این حکمت هدف اساسی تعدد زوجات رسول صلی الله علیه وسلم را تشکیل می دهد چون ایشان بدین وسیله توانستند برای زنان معلمانی تربیت کنند که احکام شرعی را به آنها بیاموزند، زیرا نیز همانند مردان تکالیفی فرض شده است، و بسیاری از زنان از پرستش بعضی از امور شرعی، بخصوص مسائلی که به زنان تعلق داشت همانند:
احکام حیض،
نفاس،
جنایت
و مسائل زناشویی
و دیگر احکام، از رسول صلی الله علیه وسلم خجالت می کشیدند و بسیار مشکل بود که یک زن بر حیای خود غلبه نموده و این مسائل را از پیامبر بزرگوارمان سوال کند و می دانیم که در بعضی اوقات این امر اتفاق می افتاد، و در مقابل، رسول صلی الله علیه وسلم قرار داشت
که در اخلاق خود به حیاء کامل آراسته بود، و بر طبق روایتهای کتب سنت حیاء و شرم او از حیاء دوشیزه ای که در چادر خود پنهان شده بیشتر بود

(اشد حیاء من العذراء فی خدرها).

در نتیجه ایشان نمی توانست به همه سوالاتی که از سوی زنان متوجه او می گردید با صراحت کامل پاسخ گوید. و این باعث می شد که جواب خود را به صورت کنایه بیان کند، که در این صورت نیز منظور ایشان در بعضی از اوقات توسط زنان فهم و درک نمی شد.

عایشه رضی الله عنها روایت می کند که روزی یکی از زنان انصار در مورد چگونگی غسل حیض از رسول صلی الله علیه وسلم پرسش نمود و ایشان چگونگی غسل را برای او بیان کرد، و گفت:
((قطعه ای پارچه معطر برگیر و با آن خود را تمیز کن.)) و زن پرسید: ((چگونه با آن خود را تمیز کنیم؟))

و زن گفت: ((ای رسول خدا چگونه با آن خود را تمیز کنم؟))

و ایشان فرمود: ((سبحان الله با آن خود را تمیز کن)).

عایشه ادامه می دهد که: ((دست او را گرفته و بسوی خود کشیدم و به او گفتم که: آن را در کدام مکان بگذار، و آثار خون را با آن پاک کن، و با صراحت تمام مکان آن را برای آن زن شرح دادم)).۱

پس می بینیم که چگونه ایشان از بیان صریح این مسائل خجالت می کشیدند و در مقابل نیز عده قلیلی از زنان بودند که می توانستند بر شرم و حیای خود غلبه نموده، و به صورت آشکار و بی پرده سوال خصوصی خود را از رسول صلی الله علیه وسلم بپرسند.

و این گونه سوالات ناخوشایند همواره وجود داشتند که بعدها همسران طاهره رسول صلی الله علیه وسلم  مسئولیت جواب دادن آنان را به عهده گرفتند. و به همین دلیل عایشه رضی الله عنها می فرماید:

خداوند زنان انصار را بیامرزد. چون هرگز حیا و خجالت باعث جلوگیری از فقیه شدن آنان در دین نگشت)).

و برخی از این زنان در تاریکی و به هنگام شب نزد ام المومنین عایشه می آمدند تا در مورد برخی از امور دین و احکام حیض و نفاس و جنایت و دیگر امور از او سوال کنند. آنها همسران رسول صلی الله علیه وسلم  را بهترین آموزگارانی می یافتند که می توانستند آنان را توجیه نموده، و از طریق آنان زنان بسیاری در دین خداوند فقیه گشتند. و نیز بر همگان آشکار است که سنت مطهر فقط و فقط به سخنان رسول صلی الله علیه وسلم محدود نمی شود.

بلکه سنت عبارت است از قول، فعل و تقریر ایشان صلی الله علیه وسلم  و همه این مسائل تشکیل دهنده شرعی هستند که اتباع آن بر همه امت واجب می باشد.

در نتیجه باید پرسید: چه کسی به جز همسران او که خداوند آنان را تکریم نموده و امهات المومنین لقب یافته اند و در دنیا و آخرت همسران رسول صلی الله علیه وسلم خواهند بود می تواند افعال و اخبار آن بزرگوار را برای ما نقل کند؟
و بدون شک فضل و تمجید در نقل جمیع احوال، افعال و حرکات منزلی رسول صلی الله علیه وسلم به همسران او بر می گردد. و این چنین بود که آن همسران گرامی به معلمان و محدثانی تبدیل شدند که سنت و طریقت رسول خدا را نقل و نشر نموده، و به قدرت حفظ، نبوغ و ذکاوت مشهور و زبانزد خاص و عام شدند.

والله اعلم