فقه هدایت و گمراهی

آفرینش و دستور دادن مخصوص الله است، آنچه بخواهد انجام می‌دهد و آنچه اراده نماید، حکم می‌کند، کسی را که بخواهد هدایت، و کسی را که بخواهد، گمراه می‌نماید. پادشاهی از اوست و آفرینش نیز آفرینش اوست. هرکاری انجام دهد، سؤال نمی‌شود، در حالی که دیگران سؤال می‌شوند.

و از رحمت الله این است که انسان‌ها را بر فطرت توحید و دوست داشتن نیکی و بغض بدی آفریده است و آنان را با ارسال پیامبران به سوی‌شان مورد اکرام و احترام قرار داده است و کتاب‌ها را برای‌شان نازل فرموده و راه‌ها را واضح و روشن نموده است. بیماری‌ها را برطرف کرده، و در شنوایی‌ها و بینایی‌ها و عقل‌ها، اسباب هدایت و طاعت و بندگی قرار داده است. ﴿هُوَ ٱلَّذِی بَعَثَ فِی ٱلۡأُمِّیِّ‍ۧنَ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ یَتۡلُواْ عَلَیۡهِمۡ ءَایَٰتِهِۦ وَیُزَکِّیهِمۡ وَیُعَلِّمُهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡحِکۡمَهَ وَإِن کَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِی ضَلَٰلٖ مُّبِینٖ٢﴾ [الجمعه: ۲].

«و ذاتی است که از میان بی‌سوادان، پیامبری از میان خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آن‌ها بخوانَد و آنان را پاک گردانَد و کتاب [= قرآن] و حکمت [= سنت] به آنان بیاموزاند؛ و به راستی که آنان پیش از این[که رسول به سویشان فرستاده شود]، در گمراهیِ آشکاری بودند».

و بعد از آن، کسی‌که هدایت را ترجیح داده و به آن رغبت داشته باشد و طلب نماید و اسبابش را انتخاب و در راه رسیدن به آن جهاد کند، الله او را به سویش هدایت می‌نماید و بر تحصیل و تکمیل آن کمک می‌کند و این رحم و فضل و احسان الله نسبت به بندگانش می‌باشد.

الله بلندمرتبه می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِینَ جَٰهَدُواْ فِینَا لَنَهۡدِیَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِینَ۶٩﴾ [العنکبوت: ۶۹].

«کسانی ‌که در راه [خشنودیِ] ما می‌کوشند، قطعاً آنان را به راه‌های خویش هدایت می‌کنیم و بی‌تردید، الله با نیکوکاران است».

و کسی‌که ضلالت و گمراهی را ترجیح دهد و برای طلب آن شوق و رغبت داشته باشد و به اسبابش عمل نماید، برایش حاصل می‌شود. و آنچه را که دوست بدارد، الله به دنبال او قرار می‌دهد و از طرف الله چیزی نمی‌یابد که او را از آن کار منصرف نماید. و این عدل الهی است.

الله بلندمرتبه می‌فرماید: ﴿وَمَن یُشَاقِقِ ٱلرَّسُولَ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ ٱلۡهُدَىٰ وَیَتَّبِعۡ غَیۡرَ سَبِیلِ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ نُوَلِّهِۦ مَا تَوَلَّىٰ وَنُصۡلِهِۦ جَهَنَّمَۖ وَسَآءَتۡ مَصِیرًا١١۵﴾ [النساء: ۱۱۵].

«و هر کس ‌پس از آنکه [راه حق و] هدایت برایش روشن شد با پیامبر مخالفت کند و از راهی جز راه مؤمنان پیروی کند، او را به آنچه [برای خود برگزیده و از آن] پیروی کرده است وامی‌گذاریم و به دوزخ می‌کشانیم؛ و [حقا که دوزخ] چه بد جایگاهی است!».