فقه تقدیر (۱)

الله متعال دو نوع تقدیر دارد:

اول: آنچه که الله  در جهان آفرینش جاری می‌سازد از قبیل آفرینش و رزق و زندگی و مرگ و تصرف و تدبیر و مانند آن از اوامر ایجاد شده.

این تقدیرهای بزرگ را الله متعال هر روز جلوی ما جاری می‌سازد تا به وسیله آن کمال قدرت الله متعال و بزرگی نام‌ها و صفات او و عظمت سلطنت و پادشاهی‌اش را و اینکه علمش همه چیز را احاطه دارد بدانیم. وقتی که آن را شناختیم ایمان و تعظیم و محبت ما نسبت به الله متعال بیشتر می‌شود، پس از او اطاعت می‌نماییم و عبادتش می‌کنیم، الله متعال می‌فرماید: ﴿ٱللَّهُ ٱلَّذِی خَلَقَ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ وَمِنَ ٱلۡأَرۡضِ مِثۡلَهُنَّۖ یَتَنَزَّلُ ٱلۡأَمۡرُ بَیۡنَهُنَّ لِتَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیۡءٖ قَدِیرٞ وَأَنَّ ٱللَّهَ قَدۡ أَحَاطَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عِلۡمَۢا١٢﴾ [الطلاق: ۱۲]

«الله است که هفت آسمان را آفرید و از زمین [نیز] همانند آن‌ها را [آفرید]؛ و فرمان [الله] پیوسته در میان آن‌ها نازل می‌شود، تا بدانید که الله بر همه چیز تواناست، و اینکه علم الله بر همه چیز احاطه دارد».

دوم: آنچه که الله متعال از نیکی و بدی بر انسان جاری می‌سازد و آن به عمل فرد بستگی دارد: کسی که ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد الله متعال او را در دنیا خوشبخت می‌نماید. سپس هنگام مرگ و در قبر سعادتش را بیشتر می‌نمایید، سپس به اوج سعادت که وارد شدن به بهشت است می‌رسد، همان‌طور که الله متعال می‌فرماید: ﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَکَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡیِیَنَّهُۥ حَیَوٰهٗ طَیِّبَهٗۖ وَلَنَجۡزِیَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ٩٧﴾ [النحل: ۹۷]

«هر کس – مرد یا زن – که کار نیک کند و مؤمن باشد، قطعاً او را [در دنیا] به زندگانی پاک و پسندیده‌ای زنده می‌داریم و [در آخرت نیز] بر اساس نیکوترین [طاعت و] کارى که مى‌کردند، به آنان پاداش می‌دهیم» و کسی که کفر بورزد و نافرمانی الله متعال را بنماید، در دنیا بدبخت می‌شود، سپس بدبختی‌اش در قبر زیاد می‌شود و به اوج بدبختی می‌رسد و آن داخل شدن به جهنم است. الله متعال می‌فرماید: ﴿لَّهُمۡ عَذَابٞ فِی ٱلۡحَیَوٰهِ ٱلدُّنۡیَاۖ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَهِ أَشَقُّۖ وَمَا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن وَاقٖ٣۴﴾ [الرعد: ۳۴].

«آنان در زندگی دنیا عذاب [درد‌ناکی] دارند و قطعاً عذاب آخرت سخت‌تر است؛ و در برابر [عذابِ] الله، هیچ [یار و] محافظی ندارند».

به اندازه آنچه که انسان از خوبی و بدی یا فرمانبرداری و گناه مرتکب می‌شود، تقدیر الله متعال بر انسان جاری می‌شود؛ بنابراین معصیت‌ها بر بیشتر مردم انباشته می‌شود پس در برطرف کردنشان به مخلوقات متوجه می‌شوند پس مرتفع نمی‌شود بلکه مصیبت‌های آن‌ها بیشتر می‌شود و یاس و نامیدی حاصل می‌گردد. الله متعال می‌فرماید: ﴿لَّیۡسَ بِأَمَانِیِّکُمۡ وَلَآ أَمَانِیِّ أَهۡلِ ٱلۡکِتَٰبِۗ مَن یَعۡمَلۡ سُوٓءٗا یُجۡزَ بِهِۦ وَلَا یَجِدۡ لَهُۥ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِیّٗا وَلَا نَصِیرٗا١٢٣﴾ [النساء: ۱۲۳]

«[ای مسلمانان، نجات و رستگاری وابسته] به آرزوهای شما و آرزوهای اهل کتاب نیست. هر‌ کس کار ناشایستی انجام دهد، به کیفرش خواهد رسید و دوست و یاوری جز الله برای خود نخواهد یافت».