فعل خدا قبل از خلقت

سوال: فعل خداوند قبل از خلقت آدم، حواء، آسمان و زمین چگونه بوده است؟
پاسخ: الله متعال به ما از خلقت و آفرینش آسمان، زمین، آدم و قلمی که به وسیله ی آن اندازه خلائق نوشته شده است خبر داده است و همچنین از وجود ملائکه و جن ها قبل از آفرینش انسان خبر داده است که ایمان به آنها و سکوت و توقف کردن در مسایل غیبی که خداوند ما را از آنها آگاه نکرده است، واجب است.
همچنین ایمان داریم که الله خالق و بر هر چیزی آگاه است و «خلق» یکی از صفات الله است و مانند سایر صفاتش ثابت شده است و ثبوت آن بر آگاهی ما نسبت به مخلوقات متوقف نیست و الله متعال هرگز از صفت «خلق» تعطیل نمی شود.
خداوند ما را از برخی مخلوقاتش آگاه نکرده است به این ترتیب به آن چیزهایی که خبر داده است ایمان می آوریم و در مورد سایر مخلوقات که در مورد آنها بی اطلاع هستیم، سکوت می کنیم.

امام طحاوی در کتاب عقیده اش که مورد تایید ائمه و مذاهب اهل سنت است می گوید: «خالق است بدون این که نیاز داشته باشد، روزی دهنده ‌است بدون هیچ گونه سختی و مشقتی، می ‌میراند بدون ترس، برمی ‌‌انگیزد بدون مشقت، همواره با صفاتش پیش از خلق مخلوقات بوده، ‌با وجود این که مخلوقات و چیزی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که قبلاً نبوده، بر صفاتش افزوده نشده و با صفاتش از ازل بوده و تا ابد خواهد بود. پس از خلقت مخلوقات نام خالق و بوجود آوردن آفریده‌‌‌‌‌‌‌ها نام «باری» برای او مصداق پیدا نکرده، بلکه از اول ذات الله مصداق این صفات بوده است. معنای ربوبیت (پرورش دهنده) در ذات اوست نه معنای پرورش داده شده، همه مفاهیم خالق بودن در او تعالی است، مفاهیم مخلوق بودن در او راه ندارد. همان گونه که الله زنده کننده ‌ی مردگان پس از زنده کردن ‌شان است، پیش از زنده کردن ‌شان هم سزاوار و شایسته این نام بوده است و همین طور پیش از بوجود آوردن مخلوقات، شایسته و سزاوار نام خالق بوده است».

و قاعده ای که ایمان در این مساله بر آن استوار است این سخن خداوند است که می فرماید: {لا یُسأل عما یفعل وهم یسألون» (الأنبیاء: ۲۳}: (خداوند در برابر کارهایی که می کند، مورد بازخواست قرار نمی گیرد (و بازپرسی نمی شود و کسی حق خُرده گیری ندارد) ولی دیگران مورد بازخواست و پرسش قرار می گیرند (و در افعال و اقوال شان جای ایراد و سؤال بسیار است).

بنابراین ما در امور غیبی که بر آنها آگاهی نداریم سکوت می کنیم و معتقدیم که خداوند قبل از آفرینش مخلوقات، دارای صفت «خلق» بوده و هست و همیشه خواهد بود.

نویسنده: امید خزاعی