فضیلت سوره بقره و آل عمران در پرتو روایات

بشیر بن مهاجر حدثنی عبد الله بن بریده عن أبیه قال کنت جالسا عند النبی صلى الله علیه وسلم فسمعته یقول تعلموا سوره البقره فإن أخذها برکه وترکها حسره ولا تستطیعها البطله

(صحیح مسلم صلاه المسافرین ش۸۰۴)

امام احمد گوید: ابونعیم از بشربن مهاجر از عبدالله بن بریده از قول پدرش می گوید: نزد پیامبر صلى الله علیه وسلم  نشسته بودم، شنیدم می فرماید: (سوره ى بقره را یاد بگیرید، چون حفظ آن برکت دارد و ترک آن موجب افسوس و حسرت خواهد شد و جادوگران و ساحران نمی توانند بر خواننده آن سیطره و نفوذ یابند و یا آن را حفظ کنند).

قال ثم سکت ساعه ثم قال تعلموا سوره البقره وآل عمران فإنهما الزهراوان یظلان صاحبهما یوم القیامه کأنهما غمامتان أو غیایتان أو فرقان من طیر صواف وإن القرآن یلقى صاحبه یوم القیامه حین ینشق عنه قبره کالرجل الشاحب فیقول له هل تعرفنی فیقول ما أعرفک فیقول أنا صاحبک القرآن الذی أظمأتک فی الهواجر وأسهرت لیلک وإن کل تاجر من وراء تجارته وإنک الیوم من وراء کل تجاره فیعطى الملک بیمینه والخلد بشماله ویوضع على رأسه تاج الوقار ویکسى والداه حلتان لا یقوم لهما أهل الدنیا فیقولان بما کسینا هذا فیقال بأخذ ولدکما القرآن ثم یقال اقرأ واصعد فی درج الجنه وغرفها فهو فی صعود ما دام یقرأ هذا کان أو ترتیلا

(احمد۳۵۲/۵ص۲۹/ حاکم آن را صحیح دانسته)

راوی گوید: سپس لحظه ای سکوت کرد و فرمود: سوره ى  بقره و آل عمران را یاد بگیرید که این دو زهراوین (دو نور) در روز قیامت هم چون دو پاره ى ابر سفید نورانی، دوچتر یا دو دسته از پرندگان بال گشاده اند، تلاوت کنندگان خود را سایه می کنند و قرآن در روز قیامت، آن گاه که فرد از آن قبر بیرون می شود. به شکل مردی زیبا روی با او ملاقات می کند و می گوید: آیا مرا می شناسی؟ می گوید: خیر نمی شناسم. می گوید: من رفیق تو، قرآن هستم که در هنگام گرمای روز با تحمل تشنگی و با بیداری شب مرا تلاوت می کردی. و هر تاجری در پی سود تجارت خود است و امروز تو از تمام تاجران بیشتر سود کردی و سپس کارنامه ى مالکیت (در بهشت) به دست راست او و کارنامه ى جاودانگی بدست چپ او داده می شود و تاج وقار بر سر او می نهند و به پدر و مادرش دو لباس (عزت) می پوشاند که اهالی دنیا هرگز نمی توانند بدان دست یابند. می پرسند: در برابر کدام عمل این لباس را به ما پوشانیده اید؟ گفته می شود: به خاطر آن که فرزندتان که قرآن را حفظ کرده است. سپس می گویند: بخوان و طبقات غرفهای بهشت را بالا برو. آن فرد تا زمانی که قرآن می خواند (هرچه حفظ دارد) در حال بالارفتن است، چه تند بخواند یا با ترتیل و آهسته).

گفتنی است که ابن ماجه قسمتهایی از این روایت را از طریق بشربن مهاجر روایت کرده است. (ابن ماجه۱۲۴۲/۲ حاکم آن را صحیح دانسته) این اسناد طبق شرط مسلم حسن است….

برخی از قسمتهای حدیث فوق شواهدی دارد، از جمله: ابوامامه باهلی گوید: شنیدم الله صلى الله علیه وسلم می فرماید: قرآن را بخوانید که در روز قیامت پیروان و تلاوت کنندگان خود را شفاعت می کند، و زهراوین (دونور) بقره و آل عمران را تلاوت کنید، که در روز قیامت هم چون دو پاره ى  ابر سفید و نورانیی، یا دوچتر یا دو دسته از پرندگان بال گشاده اند، و از تلاوت کنندگان و عمل کنندگان خود دفاع می کنند و سپس فرمود: سوره ى بقره را تلاوت کنید که تلاوت آن برکت و ترک آن حسرت است و ساحران نمی توانند بر تلاوت کننده ى آن مسلط شوند و یا آن را حفظ کنند).(احمد۲۴۹/۵)

نواس بن سمعان گوید: شنیدم رسول الله صلى الله علیه وسلم  می فرماید: در روز قیامت قرآن را با پیروانش که به آن عمل کرده اند، در حالی می آورند، که سوره ى بقره و آل عمران پیشاپیش آن ها حرکت می کنند). راوی گوید: رسول الله صلى الله علیه وسلم  برای آنان سه مثال زد که فراموش نکرده ام. فرمود: گویی هم چون دو پاره ی ابر سفید نورانی، یا دوچتر سیاهی که از یکدیگر فاصله دارند، یا دو دسته از پرندگان بال گشاده اند که از پیروان خود در روز قیامت دفاع می کنند). (احمد۱۸۳/۴) ترمذی گوید: «حسن، غریب».