معنی لا إله إلا الله یعنی هیچ معبود به حقی جز الله نیست؛ همان خدای یکتا و بیهمتا که هیچ شریکی ندارد؛ خداوند میفرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِکَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِیٓ إِلَیۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ٢۵﴾ [الأنبیاء: ۲۵]. «و (ما) پیش از توهیچ پیامبری را نفرستادیم، مگر آنکه به او وحی کردیم که: «معبودی جز من نیست، پس تنها مرا عبادت کنید». و همچنین میفرماید: ﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِی کُلِّ أُمَّهٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ﴾ [النحل: ۳۶]. «یقیناً ما در (میان) هر امت پیامبری را فرستادیم که: «الله یکتا را بپرستید، و از طاغوت اجتناب کنید». پس معنای إله درست است که او معبود است.
به خاطر همین، زمانی که پیامبر صلی الله علیه و سلم به کفار گفت: بگویید: «لاإله إلا الله»گفتند: ﴿أَجَعَلَ ٱلۡأٓلِهَهَ إِلَٰهٗا وَٰحِدًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَیۡءٌ عُجَابٞ۵﴾ [ص: ۵]. «آیا(محمد) به جای این همه معبود، قایل به یک معبود گشته است؟! این واقعاً چیز عجیبی است!».
قوم هود گفتند: ﴿قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا لِنَعۡبُدَ ٱللَّهَ وَحۡدَهُۥ وَنَذَرَ مَا کَانَ یَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا﴾ [الأعراف: ۷۰]. «گفتند: آیا نزدمان آمدهای تا تنها الله یکتا را عبادت کنیم و آنچه را که پدرانمان میپرستیدند، رها نماییم؟».
او آنها را به لا إله إلا لله دعوت داده بود، پس معنای لا إله إلا لله یعنی پرستش خداوند و ترک کردن پرستش غیر از خدا که این کار کفر ورزیدن به طاغوت و ایمان آوردن به خداوند است.
بنابراین این کلمهی بزرگ این مفهوم را دربر دارد که معبودانی که علاوه از خداوند عبادت میشوند معبود حقیقی نیستند و خدا بودن غیر از الله باطلترین عقیده و بزرگترین ستم است، بنابراین هیچکس جز خداوند سزاوار عبادت نیست، همانطور که خدا بودن و معبود بودن برای کسی غیر از او شایسته نیست.
پس این کلمه نفی الوهیت از غیرخداوند و اثبات آن فقط و تنها برخداوند که شریکی ندارد را دربر دارد و این مفهوم مستلزم آن است که فقط الله معبود قرار داده شود و از قرار دادن معبودی دیگر درکنار او نهی شده است و مخاطب از این نفی و اثبات این مفهوم را درک میکند. مثل اینکه شما فردی را میبینی که از کسی سوال میپرسد و فتوا میخواهد و یا کسی را شاهد میگیرد که اهل آن نیست، آنگاه شما به او میگویی: این مفتی و شاهد نیست، مفتی و شاهد فلانی است، پس این جملهی شما امر و نهی است.
الوهیت همهی انواع عبادتها را شامل میشود از قبیل إله قراردادن خداوند در قلب با محبت، فروتنی و تسلیم شدن برای او که یکتاست و شریکی ندارد، پس باید همه عبادتها فقط و تنها برای خدا انجام داده شوند، همه عبادتها از قبیل دعا و به فریاد خواندن، ترس، محبت، توکل، توبه، ذبح، نذر، سجده و همهی انواع عبادتها باید فقط و تنها برای خداوند انجام شوند و هر کسی چیزی از این عبادتها را برای غیر از خدا انجام دهد مشرک است هرچند لا إله إلا لله را به زبان بیاورد. چون او به مقتضای لا إله إلا لله که توحید و خالص کردن طاعت و عبادت برای خداست، عمل نکرده است.