فضلیت تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر

(هرکس روزانه صد بار «سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ» بگوید، گناهانش بخشیده می‌شوند اگر چه به اندازه‏ ى کف دریا باشند).

و می‌فرماید: هرکس دعاى زیر را ده بار بخواند مانند کسى است که چهار تن از فرزندان إسماعیل؛ را آزاد کرده است: ((لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ))[۲].

(هیچ معبودى به جز الله «بحق» وجود ندارد، یکتاست و شریکى ندارد، پادشاهى و ستایش از آنِ او است، و او بر هر چیز تواناست).

و می‌فرماید: دو کلمه وجود دارد که راحت به زبان مى آیند و در ترازوى اعمال، سنگین‏ اند، و نزد خداى رحمان محبوب‏ اند: ((سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِیْمِ))[۳].

(الله پاک و منزّه است، و او را ستایش می‌کنم، خداوند عظیم، پاک و منزّه است).

و می‌فرماید: اگر من ((سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَکْبَرُ)) بگویم، نزد من از آنچه که خورشید بر آن طلوع کرده است (یعنى همه‏ ى دنیا) دوست داشتنى‏تر است)[۴].

و می‌فرماید: ((أَیَعْجَزُ أَحَدُکُمْ أَنْ یَکْسِبَ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفَ حَسَنَهٍ، فَسَأَلَهُ سَائِلٌ مِنْ جُلَسَائِهِ کَیْفَ یَکْسِبُ أَحَدُنَا أَلَفَ حَسَنَهٍ؟ قَالَ:((یُسَبِّحُ مِائَهَ تَسْبِیحَهٍ، فَیُکْتَبُ لَهُ أَلْفُ حَسَنَهٍ أَوْ یُحَطُّ عَنْه ُ أَلَفُ خَطِیئَهٍ))[۵].

(آیا کسى از شما نمى تواند روزانه هزار نیکى بدست آورد؟ یکى از کسانى که در جلسه حضور داشت پرسید: چگونه یکى از ما مى تواند هزار نیکى بدست آورد؟ فرمود: (هرکس صد بار سبحان الله بگوید برایش هزار نیکى نوشته می‌شود، یا هزار گناه از او بخشیده می‌شود).

هر کس ((سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِیمِ وَبِحَمْدِهِ)) بگوید: یک درخت خرما برایش در بهشت کاشته می‌شود[۶].
رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمودند: ((یَا عَبْدَ اللهِ بْنِ قَیْسٍ أَلاَ أَدُلُّکَ عَلَى کَنْزٍ مِنْ کُنُوزِ الْجَنَّهِ؟ فَقُلْتُ: بَلَى یَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: ((قُلْ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ إِلاَّ بَاللهِ))[۷].

(اى عبدالله بن قیس! آیا تو را به گنجى از گنج‏هاى بهشت، راهنمایى نکنم؟) گفتم: بلى یا رسو الله! فرمود: (قُلْ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ إِلاَّ بَاللهِ).

و رسول الله صلى الله علیه وسلم- فرمودند: ((أَحَبُّ الْکَلاَمِ إِلَى اللهِ أَرْبَعٌ: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ للهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهِ، وَاللهُ أَکْبَرُ، لاَ یَضُرُّکَ بَأَیَّهِنَّ بَدَأْتَ))[۸].

(چهار کلمه نزد خداوند از همه‏ ى کلمات محبوب تراند: سَبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ للهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهِ، وَاللهُ أَکْبَرُ، با هر یک از آنها که شروع کنى اشکالى ندارد).

بادیـه نشینى نـزد رسـول الله صلى الله علیه وسلم آمـد و گفت: جمله‏ اى به من بیاموز تا آنرا وِرد خود سازم، رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: بگو: ((لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، اللهُ أَکْبَرُ کَبِیْراً، وَالْحَمْدُ ِللهِ کَثِیْراً، سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ الْعَالَمِیْنَ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَزِیْزِ الْحَکِیْمِ)). آن مرد گفت: این جملات از آنِ پروردگار است، براى خود چه بگویم؟ رسول الله صلى الله علیه وسلم فرمود: بگو: ((اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیْ، وَارْحَمْنِیْ، وَاهْدِنِیْ، وَارْزُقْنِیْ))[۹].

یعنى: (بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت کن، و به من روزى عنایت فرما).

هرگاه فردى مسلمان می‌شد، رسول الله صلى الله علیه وسلم نماز را به او مىآموخت، سپس دستور می‌داد که با این جملات دعا کند: ((اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیْ، وَارْحَمْنِیْ، وَاهْدِنِیْ، وَعَافِنِی وَارْزُقْنِیْ))[۱۰].

(بار الها! مرا ببخش، و به من رحم کن، و مرا هدایت ده، و عفو کن، و به من روزى عطا فرما).

((إِنَّ أَفْضَلَ الدُّعَاءِ الحَمْدُ للهِ، وَإِنَّ أَفْضَلَ الذِّکْرِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ))[۱۱].

(بهترین دعا الحَمْدُ للهِ، و بهترین ذکر لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ است).

باقیات صالحات (نیکى هاى جاودانه) عبارتند از: سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ للهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَکْبَرُ، وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللهِ))[۱۲].

[۱] البخاری ۷/۱۶۸ ومسلم ۴/۲۰۷۱، ونگا: فضیلت کسى که صبح وشام صد بار استغفار مىکند، در همین کتاب.

[۲] البخاری ۷/۶۷ ومسلم با همین لفظ ۴/۲۰٫

[۴] مسلم ۴/۲۰۷۲٫

[۵] مسلم ۴/۲۰۷۳٫

[۶] الترمذی ۵/۵۱۱ والحاکم ۱/۵۰۱ و آنرا صحیح دانسته، و ذهبی با حاکم موافقت کرده است، ونگا: صحیح الجامع ۵/۵۳۱ وصحیح الترمذی ۳/۱۶۰ .

[۷] البخاری مع الفتح ۱۱/۲۱۳ ومسلم ۴/۲۰۷۶٫

[۸] مسلم ۳/۱۶۸۵٫

[۹] مسلم ۴/ ۲۰۷۲ و أبو داود اضافه کرده که: هنگامى که به صحرانشین این دعا را آموخت و آن مرد بیرون رفت پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمود: «لَقَدْ مَلأ َ یَدَیْهِ مِنَ الخَیْرِ» (دستانش را از خیر پر کرد)۱/۲۲۰ .

[۱۰] مسلم ۴/۲۰۷۳ و در روایت دیگرِ مسلم: «فَإِنَّ هَؤُلاَءِ تَجْمَعُ لَکَ دُنْیَاکَ وَآخِرَتُکَ». (همانا این کلمات دنیا و آخرت را براى تو جمع مىکنند، و تو از آنها بهره ‏مند مىشوى]).

[۱۱] الترمذی ۵/۴۶۲ وابن ماجه ۲/۱۲۴۹ والحاکم ۱/۵۰۳ و آنرا صحیح دانسته و ذهبی با حاکم موافقت کرده است، ونگا: صحیح الجامع ۱/۳۶۲٫

[۱۲] أحمد شماره‏ ى ۵۱۳ با ترتیب أحمد شاکر وسندش صحیح است، ونگا: مجمع الزوائد ۱/۲۹۷، وابن حجر در کتاب: بلوغ المرام با روایت أبو سعید آنرا به النسائی نسبت داده، وگفته: ابن حبان والحاکم آنرا صحیح دانسته‏ اند.