خداوند سبحانه وتعالی حج بیت الله را بر مردمان توانمند فرض گردانیده است، چنانکه میفرماید:
﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَیۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَیۡهِ سَبِیلٗا﴾ [آلعمران: ٩٧].
«الله حج خانه خدا را بر کسانی که توانایی (مالی و بدنی) برای رفتن به آنجا را دارند، فرض گردانیده است».
بنابراین کسی که استطاعت و توانایی رفتن به آنجا را دارد، حج از عهده وی ساقط نمیگردد، تا زمانی که آن را ادا نماید.
و هرگاه به سیرت رسول الله صلی الله علیه وسلم در حج دقت شود، موارد زیادی را در خواهیم یافت که دلیل بر حرص و تلاش ایشان بر رفع مسؤلیت در برابر خانواده بر ادا نمودن این واجب عظیم، و عدم بیپروایی ایشان در این راستا وجود دارد، که به برخی از آن اشاره مینمایم:
آن حضرت صلی الله علیه وسلم هرنُه همسر خویش را در حج با خود بردند.
آن حضرت صلی الله علیه وسلم ضعیفان و نا توانان خانوادهشان را نیز با خود به حج بردند .
آن حضرت صلی الله علیه وسلم نه تنها افراد سالم و صحتمند اهل بیت خویش را بر ادای حج تشویق و ترغیب نمودند، بلکه مریضان خانواده و اقارب را نیز به مبادرت در ادای این فریضه تشویق مینمودند، طوری که روایت است که ایشان نزد دختر عمویشان -ضباعه بنت الزبیربن عبدالمطلب درحالی که بیمار بود- رفته و فرمودند:
«شاید قصد حج رفتن را داشته باشی؟»
فرمود:
«به خدا سوگند مانعی جز بیماریام نیست»
فرمودند:
«به حج برو و شرط کن و بگو که خدایا! به حج رفتنم تا جایست که برایم توان رفتن را بدهی» .
و در روایت دیگری چنین آمده:
«آیا نمیخواهی امسال به حج بروی؟!»
اما امروز دیده میشود که بسیاری مردان بزرگ سال و زنان قادر و توانا بر ادای حج، این فریضه الهی را باوجود توان مالی و جانی به تعویق میاندازند!
پس ای سرپرست خانواده! اگر از جمله احسان کنندهگان به اهل و فرزندان خود هستی باید مسؤلیت خویش را در قبال آنها ادا نمایی، زیرا به عمر، صحت و مال انسان اعتباری نیست، و شاید پیش از آنکه سالی دیگر برسد، اجلت فرار رسیده و بمیری، و یا به مریضی مزمنی گرفتار شوی، که قدرت حج کردن از تو برای همیشه سلب گردد، و یا داراییات از بین برود، که دیگر تا هیچ وقت نتوانی حج را انجام دهی، پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم به شتاب و عجله در ادای حج ترغیب و تشویق نموده میفرمایند:
«هرکس اراده حج کرده است شتاب کند، چون امکان دارد مریض شود یا مرکبش را از دست بدهد و یا اینکه نیازی پیش آید»
و در روایتی چنین آمده است:
«در ادای حج -فرضی- شتاب کنید، زیرا کسی از شما نمیداند که چه چیزی به وی پیش میآید) .
و تو در این عملت از پاداش عظیمی برخوردار خواهی شد، چنانکه آنحضرت صلی الله علیه وسلم به زنی که کودکی را نزد ایشان آورده و گفت: آیا حج این بچه صحیح است؟ فرمودند: بلی و برای تو نیز اجر هست» . بلکه اجر و پاداش تو بیشتر خواهد بود، زیرا حج اهل و خانوادهات حجی است فرضی، و حج دادن آن زن به پسر فرضی نبود، والله اعلم.