غم مخور تا به تو بگویم چکار بکنی

کسی که از بی‌خوابی رنج می‌برد، چه باید بکند؟ کسی که خوابیدن، برایش مشکل است و روی رختخواب از این پهلو به آن پهلو می‌شود و نمی‌تواند بخوابد، این کارها را انجام دهد:
۱- اذکار شرعی ﴿أَلَا بِذِکۡرِ ٱللَّهِ تَطۡمَئِنُّ ٱلۡقُلُوبُ ٢٨﴾ [الرعد: ۲۸] «آگاه باشید که دل‌ها، با ذکر خدا آرام می‌گیرند».
۲- روزها نخوابد مگر آنکه چاره‌ای نباشد: ﴿وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا ١١﴾ [النبأ: ۱۱] «و روز را وقت تلاش و کوشش زندگی قرار داده‌ایم».
۳- خواندن یا نوشتن تا وقت خواب: ﴿وَقُل رَّبِّ زِدۡنِی عِلۡمٗا ١١۴﴾ [طه: ۱۱۴] «و بگو: ای پروردگارم! بر دانش من بیفزای».
۴- خسته‌کردن بدن در روز با انجام کارهای مفید: ﴿وَجَعَلَ ٱلنَّهَارَ نُشُورٗا ۴٧﴾ [الفرقان: ۴۷] «و روز را برای پراکنده شدن (جهت کار و تلاش) قرار داده است».
۵- کم نوشیدن نوشیدنی‌های مانند چای و قهوه که باعث کم خوابی می‌شوند.
شکـونا إلی أحبـابنا طول لیلنا
فقـالوا: ما أقصـر اللیل عنـدنا

وذاک بأن النوم یغشی عیونهم
یقیناً ولا یغشی لنا النوم أعینا

«به دوستانمان از طولانی بودن شبمان شکایت بردیم؛ به ما گفتند: شب، برای ما چقدر کوتاه است!
این، برای آن است که آنها، به خواب می‌روند و خواب، از چشمان ما پریده است».
تلخی گناه با شیرینی طاعت و درخشش ایمان و طعم سعادت، متضاد است. ابن تیمیه می‌گوید: گناهان، دل را از گشودن بال و پرواز در فضای توحید باز می‌دارند: ﴿قُلِ ٱنظُرُواْ مَاذَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ﴾ [یونس: ۱۰۱] «بگو: بنگرید که در آسمانها و زمین چه هست».