غلو و خطرات آن

برگرفته از کتاب: منهج اهل السنه و الجماعه فی الإعتقاد
تألیف: گروهی از علما و اساتید متخصص در عقیده از دانشگاه اسلامی مدینه منوره

پیشگفتار: خداوند این دین (اسلام) را دینی در حد اعتدال و وسط قرار داده همان طور که امت اسلامی در بین امت های دیگر امتی وسط و در حد اعتدال و بدون افراط و زیاده روی و تفریط و کم روی است.
تعریف غلو: تجاوز از حدود شریعت خداوند با گفتار، کردار یا اعتقاد .
غلو، علت و سبب شرک در جهان
علت و سبب اولین شرک در فرزندان آدم (بنی آدم) غلو بوده است . (اولین شرکی که از بنی آدم رخ داده به سب غلو بوده است).
مردم تا ده قرن پس از آدم علیه السلام خداوند را به یکتایی پرستش کرده و برای او شریکی قرار نداده اند اما شیاطین آنان را منحرف کردند(به منجلاب شرک انداختند) پس در مورد صالحان غلو کردند و مجسمه هایی از آنان ساختند و بعد از مدتی شیاطین عبادت آن ها (برای مجسمه ها) را برایشان زیبا جلوه دادند و گمان کردند که آنان (مجسمه ها) ایشان را به خداوند نزدیک می گردانند (سبب تقرب آنان به خداوند می گردد) آنگاه خداوند پیامبرانی از نوح علیه السلام تا خاتم پیامبران، محمد صلی الله علیه وسلم، برای بشارت و ترساندن و دعوت به یکتا پرستی خداوند و دور کردن آنان از غلو نزدشان فرستاد.
ابن عباس در تفسیر این فرموده الله تعالی{وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسْرًا**وَقَدْ أَضَلُّوا کَثِیرًا وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا ضَلَالًا} «و گفتند: خدایان خود را رها نکنید و ود، سواع، یغوث، یعوق و نسر را وا نگذارید و بسیاری را گمراه کردند.[بار خدایا] جز بر گمراهی ظالمان میفزای» می‌گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می فرماید:*هذه أسماء رجال صالحین من قوم نوح علیه السلام لما ماتوا أوحی الشیطان إلی قومهم أن أنصبوا إلی مجالسهم التی کانوا یجلسونها أنصاباً و لم تعبد حتی إذا طال بهم الأمر و نسی العلم عُبدت* «این ها نام های مردان صالحی از قوم نوح بودند زمانی که فوت کردند شیطان به قومشان وحی کرد که در مجالسی که آنان می نشستند مجسمه هایی از آنان را نصب کنند و هیچ کس آنان را عبادت نکردند تا این که مدت مدیدی گذشت و علم فراموش شد و آن گاه عبادت شدند». از این حدیث چنین فهمیده می شود که آنان مجسمه هایی از صالحانشان ساختند تنها به خاطر آن که زمانی که مجسمه های آنان را مشاهده کنند به آنان اقتدا کنند و به کردارشان تأسی جویند و پس از آن که مدتی گذشت و علما از بین رفتند و جهل در بینشان منتشر شد و علم به سبب نصب این مجسمه ها فراموش شد – در حالی که این مجسمه ها برای تذکر و یادآوری نصب شده بود – شیطان نزد آنان آمد و عبادت برای مجسمه ها را برایشان زیبا جلوه داد و به آنان وحی کرد که کسانی که قبل از شما بودند این مجسمه ها را عبادت می‌کردند .
اسم (بت) هایی که در عهد نوح علیه السلام بودند قبل از بعثت پیامبر در بین اعراب جاهلی دوباره به وجود آمدند .
نمونه هایی از غلو
مبالغه و زیاده روی در مدح و ستایش شخصی که احیاناً به به عبادت و پرستش او بیانجامد و زیاده روی در دین، یعنی خود را به مشقت انداختن و بر خود سخت گرفتن که خداوند به آن دستور نداده است مانند افعال خوارج ، غلاه صوفیه در ترک مباحات، دوری کردن از مردم و زندگی در خلوت ، حرام کردن آن چه که خداوند حلال کرده است، پیوسته و پشت سر هم روزه گرفتن و مانند این ها از دیگر اشکال غلو ، که بیشتر مردم آن ها را انجام می دهند در حالی که زیاده روی در دین می باشد .
دلایل تحریم غلو
خداوند انسان را از غلو بر حذر داشته است می فرماید:{یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ} «ای اهل کتاب در دینتان غلو نکنید». پیامبر اکرم می فرماید:«إِیَّاکُمْ وَالْغُلُوَّ فِی الدِّینِ فَإِنَّمَا أَهْلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ الْغُلُوُّ فِی الدِّینِ» «از زیاده روی و افراط در دین پرهیز نمایید زیرا کسانی که قبل از شما بودند به وسیله زیاده روی در دین نابود شدند».
حکم غلو
غلو در اسلام حرام است بلکه یکی از اسباب و مقدمات شرک می باشد چنان که قرآن و سنت بر آن دلالت دارند مانند حدیثی که بخاری از عبدالله بن عباس روایت کرده بود و در صفحات قبل ذکر کردیم و بر مسلمانان واجب است که از غلو و اسباب و مقدماتش دوری گزینند و بر مسیر هدایت رسول الله صلی الله علیه وسلم و سلف صالح گام بردارند .