در یک رجب سال ۹ هجری
تاریخ، نامها و انگیزههای این جنگ
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم در رجب سال نهم هجری
[۱] یعنی شش ماه بعد از محاصره طائف، مدینه را به قصد غزوه تبوک ترک نمود.
[۲]علّت نامگذاری این غزوه تبوک این بود که لشکر مسلمانان تا چشمهای به نام تبوک پیش رفت؛ چنانکه در صحیح مسلم روایتی از معاذ بن جبل آمده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: شما فردا در وقت ظهر به چشمهای به نام تبوک خواهی رسید؛ پس از آن ننوشید تا به شما بپیوندم.
[۳]این غزوه را نیز غزوه عسره مینامند؛ چنانکه قرآن درباره این غزوه میفرماید:
{ لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِی وَالْمُهَاجِرِینَ وَالأنْصَارِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُ فِی سَاعَه الْعُسْرَه مِنْ بَعْدِ مَا کَادَ یزِیغُ قُلُوبُ فَرِیقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَیهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِیمٌ (١١٧)} (توبه، ۱۱۷).
«خداوند توبه پیامبر و مهاجران و انصار را پذیرفت. آنهایی که در روزگار سختی و شرایط دشواری از پیامبر پیروی کردند.
بعد از آنکه دلهای دستهای از آنان، اندکی مانده بود که منحرف بشود، بازهم خداوند توبه آنان را پذیرفت؛ چرا که خداوند بسیار رئوف و مهربان است».
چنانکه در صحیح بخاری نیز از ابوموسی اشعری روایت شده است که میگوید: مرا گروهی از اطرافیانم که با پیامبر در غزوه عسره یعنی همان غزوه تبوک همراه بودند، نزد آن حضرت فرستاد تا برای آنان از ایشان، مرکب درخواست نمایم.:blossom:
بخاری نیز این غزوه را با این نام ذکر کرده است: (باب غزوه تبوک و هی غزوه العسره.)
[۴] عسره یعنی سختی و تنگدستی و این غزوه را به خاطر آن عسره نامیدند که مسلمانان به خاطر گرمای شدید و مسافت طولانی ونداشتن امکانات کافی، مشقتهای زیادی را متحمل شدند. [۵] چنانکه عبدالرزاق به نقل از عمر بن عقیل، حوادث این غزوه را این گونه توضیح میدهد:آنها در گرمای شدید طافت فرسا، راه میپیمودند و به خاطر کمبود آب، شتران را ذبح میکردند تا از آبهای داخل شکم آنها کام خشکیده خود را مرطوب نمایند.