علم عام یا واجب و علم خاص

امام شافعی رحمه الله:

کسی از امام شافعی سوال کرد علم بر چند نوع است:
امام شافعی فرمود: بر دو نوع است.
علم عام یا واجب و علم خاص.
اگر کسی به حد بلوغ رسیده باشد درآن هیچ عذری وجود ندارد و جهل درمورد آن قابل قبول نیست.

علم عام یا واجب مانند علم به واجب بودن نماز و روزه وحج وزکات و حرام بودن شراب و زنا و سرقت و ارکان اسلام و… و واجب است که تعقل کننده به آن عمل کند ومال و نفس خود را درآن خرج کند و این علم تمام مردم آن را می دانند و دلیل برآن درقرآن وسنت و اجماع است که مردم ازگذشته تا به حال به آن علم دارندو نمی توان گفت کسی درآن دچار غلط یا اشتباه یا تاویل شده است و معذور است و جایز نیست برایش عذر تراشی کنی.

علم دوم که علم خاص است که ازجزئیات وفروع می باشد وفرق ندارد که دراحکام باشد یا غیر آن که نصی از کتاب و سنت درمورد آن وجود ندارد که این علم امکان پذیر نیست مگر ازاخبار خاص که تمام مردم به آن علم ندارند و احتمال و قیاس و تاویل دارد.

الرساله صفحه ۲۵۷ و الأم