عقیده از عقد گرفته شده یعنی بستن و محکم کردن و بستن با قدرت، یعنی به هم پیوستگی، یعنی اثبات، یعنی یقین و باور قطعی. و کلمۀ عقد، ضد باز شدن است و میگویند: «عقده یعقده، عقداً» یعنی بست آن را و میبندد آن را و بستن. و از همین گرفته شده عقده یمین و نکاح، یعنی بسته شدن سوگند و نکاح؛ چنانکه الله متعال میفرماید:
﴿لَا یُؤَاخِذُکُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِیٓ أَیۡمَٰنِکُمۡ وَلَٰکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ ٱلۡأَیۡمَٰنَ﴾ [المائده: ۸۹].
«خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهودهای که بدون اراده از زبانتان بیرون میآید مؤاخذه نمیکند، ولی شما را در برابر سوگندهایی که از روی قصد و اراده بر زبان جاری میکنید مؤاخذه مینماید».
و عقیده یعنی حکمی که معتقدِ به آن، در آن شکی ندارد و عقیده در دین یعنی باور و اعتقاد، نه عمل؛ مانند باور به وجود الله و فرستاده شدن پیامبران.
و جمع کلمۀ عقیده، عقائده است[۱].
و خلاصهاش یعنی آنچه انسان به آن باور قلبی و یقین دارد، به آن عقیده گفته میشود؛ چه حق باشد چه باطل.
[۱]– ن ک به کتابهای لغت: لسان العرب، القاموس المحیط، و العجم الوسیط، ماده عقد.