عفّت و پاکدامنی
جرجانی در تعریف عفّت میگوید: «پاکدامنی شکل و حالتی برای قوّۀ شهوانی و در میانۀ فجور؛ یعنی زیادهروی این قدرت، و خمود؛ یعنی کوتاهی و ضعف این نیروست. فرد پاکدامن کسی است که امور را براساس شریعت و جوانمردی انجام دهد.»[۱]
ابن حزم میگوید: «محدوده و مرز عفّت این است که چشم و اعضایت را از امور حرام باز داری. اگر چنین نشود، فساد است و خویشتنداری بیش از حد و دوری از آنچه الله متعال حلال گردانیده، ضعف و ناتوانی است.»[۲]
بنابراین روشن است که پاکدامنی اصلی از اصول اخلاقی و پایهای از پایههای جامعه به شمار میرود. اگر این ویژگی در جامعهای منتشر و رایج گردد، افرادش از رذائل و زشتیها دوری خواهند کرد و با شرم و حیا که اصل هر خیری است، آراسته خواهند شد و از فحشا، بخل، دروغ، غیبت، سخنچینی و خواری و تحقیر باز میایستند.[۳]
[۱]– التّعریفات، جرجانی، ص ۱۵۱٫
[۲]– نک: الأخلاق والسّیر فی مداواه النّفوس، ابن حزم، ص ۳۲٫
[۳]– نک: مدارج السّالکین، ابن قیّم، ج ۲، ص ۲۹۴٫