عفو و گذشت و حسن اخلاق معاویه

حق تعالی ایشان را علاوه بر دیگر صفات پسندیده، به زیور عفو و گذشت و حسن اخلاق آراسته بود. قبلاً بیان کردیم که مخالفان و جاهلان نزد وی می‌آمدند و با روش ناشایست برخورد می‌کردند، ولی او از بردباری و سعه صدر کار می‌گرفت و آنـان را مجـازات نمی‌کـرد. در اینجـا ذکـر یـک واقعه شگفت آور کـه نشـانـگـر فرمانبرداری و اطاعت از رسول الله و صبر و تحمل امیر معاویه است، بی مناسب نیست.
در زمـان حیات پر برکت رسول اکرم وائـل ابـن حجـر کـه فرزند پادشاه «حضرموت» بود، جهت قبول اسلام به خدمت آن حضرت حاضر شد، و بعد از قبول اسلام چند روزی نزد ایشان اقامت گزید، هنگامی که قصد مراجعت کرد، آن حضرت امیر معاویه را جهت بدرقه با او همراه کرد، در حالی که او سوار بود و امیر معاویه پیاده او را همراهی می‌کرد. چون وائل از خاندان شاهی بود و به تازگی به اسلام مشرف شده بود و هنوز صفات اخلاقی اسلام در وجود او ریشه نکرده بود و غرور شاهزادگی هنوز در وجودش نهفته بود، و مانع از این می‌شد که یک مسلمان عادی را همردیف خود سوار کند. امیر معاویه مسافت زیادی را پیمود. اما صحرای سوزان و گرمای طاقت فرسای عربستان بود، هنگامی که پاهایش از ریگ‌های داغ سوخت و تاب تحمل آن را نداشت، از وائل خواست که او را بر مرکب خود سوار کند، اما او چون تازه مسلمان شده بود، بر اثر غرور شاهی و عدم آشنایی با اخلاق اسلامی، انکار کرد، امیر معاویه گفت: حال که این طور است پس کفش‌های خود را بده تا (به جای نعلین خود بپوشم) حداقل از شدت گرما نجات یابم. لیکن ایشان از این کار نیز امتناع ورزید و گفت: «برایت همین شرف کافی است که پاهایت را بر سایه سواری من بگذاری» خلاصه اینکه نه حضرت معاویه را بر مرکب خود سوار کرد و نه جهت نجات از آن گرمای طاقت فرسا تدبیر دیگری اندیشید، بنابراین امیر معاویه تمام مسافت را پیاده پیمود. ظاهر است که حضرت معاویه به اعتبار نسب و حسب به خاندان کم رتبه‌ای تعلق نداشت، بلکه او نیز فرزند سردار قریش بود، اما فقط به خاطر اطاعت و اجرای دستور حضرت رسول اکرم آن همه رنج و زحمت را تحمل کرد، و او را تا پایان مقصد همراهی نمود. همین وائل بن حجر زمانی به خدمت حضرت مـعـاویه حاضـر می‌شود که او خـلیفـه وقت است و وائل را خـوب می‌شناسد و تمام سر گذشت و برخورد او را کاملاً در ذهن دارد اما با این همه او را به گرمی استقبال می‌کند(۱).
از این واقعه می‌توان به اخلاق کریمانه، حوصله و سعه صدر، عفو و گذشت حضرت معاویه پی برد.
۱ – ابن عبدالبر: الاستیعاب تحت الإصابه ج۳ ص۶۰۵ چاپ مصر- تاریخ ابن خلدون ج۲ ص۸۳۵ چاپ بیروت.