عبادت (۱)

الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم الدین و اما بعد :مطلب اول: تعریف عبادتتوحید تنها با دو امر تحقق پیدا میکند:اول: گواهی دادن به یگانگی خداوند در ذات و صفات.دوم: در تمام عبادات تنها او مقصود و مراد باشد.عبادت، عبارت است از: هر آنچه که مورد پسند و رضایت خداوند باشد از اقول و اعمال ظاهر و باطن. اعمال ظاهر مانند تلفظ به شهادتین و نماز و روزه، اعمال باطن مانند ایمان به خدا، فرشتگان، کتابهای آسمانی، پیامبران، و بیم و امید(خوف و رجا)مطلب دوم: عابد کسی است که میان بیم و امید زندکی میکند.عبادت راستین و واقعی آن است که انسان، میان محبت خداوند و بیم از وی وتذلل در برابر او و امید و چشم داشتن به رحمت های او زندگی کند.عبادتی که ناشی از محبت، بیم و امید نباشد، در واقع حرکاتی توخالی و بی محتوایی را انجام میدهد که هیچ گونه ارزشی ندارند.عبادت گذاری که خدا را دوست دارد اما در برابر او متواضع و فروتن نباشد و بیم و امید نداشته باشد، بسیار گرفتار گناه و معاصی شده، در حالی که چنان می پندارد که خداوند را دوست دارد و نیازی به عمل نمی بیند و بر انجام گناهان جرأت پیدا می کند. در گذشته قوم و کسانی بودند که بدون انجام هیچگونه اعمالی مدعی محبّت خدا بودند اما خداوند آنان را آزمود، چنانکه می فرماید:{قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ} آل عمران: ٣١.(بگو: اگر خدا را دوست میدارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد.)هر کس مدعی محبت خدا شود اما از رسول وی پیروی نکند، کاذب و دروغگو است.امام شافعی می فرماید: اگر کسی را دیدید که روی آب راه می رود یا در فضا پرواز می کند، باورش نکنید تا اینکه از رسول الله صلی الله علیه وسلم پیروی نکند.همین طور است امید صرف و رجاء تنها. پس اگر امید همراه با خوف و خشیت خداوند نباشد انسان بر انجام گناه جرأت پیدا کرده و از تدبیر وچاره اندیشی خدا غافل می شود، چنانکه می فرماید: {أَفَأَمِنُواْ مَکْرَ اللّهِ فَلاَ یَأْمَنُ مَکْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ} الأعراف:٩٩.(آیا آنان از چاره نهانی و مجازات ناگهانی خدا ایمن و غافل شدهاند؟ در حالی از چاره نهانی و مجازات ناگهانی خدا جز زیانکاران (و از دستدهندگان عقل و انسانیّت) ایمن و غافل نمیگردند.)همچنین اگر بیم همراه با امید نباشد همین حالت را دارد و انسان خائف محض نسبت به پروردگارش بد گمانش می شود و از رحمت پروردگار مأیوس میگردد، خداوند می فرماید:{إِنَّهُ لاَ یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ} یوسف: ٨٧.(چرا که از رحمت خدا جز کافران ناامید نمیگردند.)عبادت راستین همان است که عبادت گذار میان بیم و امید باشد، خداوند می فرماید:{وَیَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَیَخَافُونَ عَذَابَهُ} الإسراء: ۵٧.( و به رحمت خدا امیدوار و از عذاب او هراسناکند.){أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاء اللَّیْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا یَحْذَرُ الْآخِرَهَ وَیَرْجُو رَحْمَهَ رَبِّهِ} الزمر: ٩.((آیا چنین شخص مشرکی که بیان کردیم، بهتر است) یا کسی که در اوقات شب سجدهکنان و ایستاده به طاعت و عبادت مشغول میشود و (خویشتن را)از (عذاب) آخرت به دور میدارد، و رحمت پروردگار خود را خواستار میگردد.)عبادت واقعی و عیادت گذار راستین کسی است که میان رغبت و رهبت باشد، همانطور که خداوند درباره ذکریا علیه السلام می فرماید: {إِنَّهُمْ کَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ} الأنبیاء: ٩٠.(آنان در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سرعت میگرفتند، در حالی که چیزی میخواستند یا از چیزی میترسیدند ما را به فریاد میخواندند.)بنده نیک و صالح گاهی امید و رغبت او را تقویت می کند و بخاطر علاقه و شوق بسوی خداوند، به پرواز درمی آید و گاهی هم بیم و ترس او را چنان احاطه می کند که نزدیک است از خشیت الهی ذوب شود، پس چنین انسانی همواره در صدد جلب خشنودی خداوند است و در عین حال از عقاب و عذاب وی می ترسد، از ترس عذاب او بسوی او پناه می برد و به رحمت هایش توقع و امید د ارد.مطلب سوّم: ارکان عبادتعبادت سه رکن دارد۱- اخلاص: یعنی اینکه عابد خشنودی خداوند و آبادی جهان آخرتش را اراده کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید:(انّما الاعمال بالبنات و انما لکل امرئی مانوی فمن کانت هجرته الی الله و رسوله فهجرته الی الله و رسوله و من کانت هجرته الی دنیا یصیبها او امره ینکحها هجرته الی ما هاجر الیه).