وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ایا رسول الله (صلی الله علیه وسلم) در وقتی نماز دست راست خود را بالآی دست چپ خود میگذاشت ویا دست راست خود را بالآی دست چپ واز قسمتی ارنج قرار میداد چرایکه بعضی را می بینم که از ارنج قرار میدهند.
الحمدلله
از وائل بن حجر رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در نماز
« وَضَعَ یَدَهُ الْیُمْنَی عَلَی الْیُسْرَی ».
یعنی دست راستش را بر دست چپ می‌نهاد
(مسلم و ابوداود).
و پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرمود:
«إِنَّا مَعْشَرَ الأَنْبِیَاءِ أُمِرْنَا بِتَعْجِیلِ فِطْرِنا، وَتَأْخِیرِ سُحُورِنا، وَأَنْ نَضَعَ أیمَانِنَا عَلَی شمائِلِنا فِی الصَّلاهِ».
«ما انبیاء به شتاب در افطار و تأخیر در سحری و نهادن دست راست بر دست چپ در نماز امر شده‌ایم».
ابن حبان و ضیاء با سند صحیحی آن را آورده‌اند.
و باز از وائل بن حجر رضی الله عنه روایت است که گفت :
«صلیت مع رسول الله صلی الله علیه وسلم و وضع یده الیمنی علی یده الیسری علی صدره».
ابن خزیمه (۴۷۹).
یعنی: «با پیامبر صلی الله علیه وسلم نماز خواندم، (دیدم) دست راستش را بر روی دست چپش،:point_left: روی سینه‌اش قرار داد».
و در روایت دیگری از وائل بن حجر رضی الله عنه درباره شیوه نماز پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده که :
« وضع یده الیمنی علی ظهر کفه الیسری والرسغ والساعد».
یعنی: پیامبر صلی الله علیه وسلم دست راست را بر پشت دست چپ و مچ و ساعدش میگذاشت.
ابوداود، نسایی و نیز ابن خزیمه (۱/۵۴/۲) آن را آورده‌اند.
و منظور از حدیث اخیر یعنی: رسول‌الله صلی الله علیه وسلم دست راست خود را طوری بر پشت دست چپ، می‌نهاد که هم پشت کف دست و هم مچ و هم ساعد او را در برمی‌گرفت.
و به اصحاب، نیز دستور داد که این‌گونه عمل کنند، چنانکه از سهل بن سعد رضی الله عنه آمده که گفت:
«کَانَ النَّاسُ یُؤْمَرُونَ أَنْ یَضَعَ الرَّجُلُ الْیَدَ الْیُمْنَی عَلَی ذِرَاعِهِ الْیُسْرَی فِی الصَّلَاهِ».
یعنی: «مردم دستور داده می شدند که در نماز، دست راست خود را روی ساعد چپشان بگذارند».
” الموطأ ” (۱/۱۷۴) و بخاری (۷۴۰).
و گاهی اوقات پیامبر صلی الله علیه وسلم با دست راست، دست چپ را به صورت قبضه می‌گرفت.
چنانکه در روایتی از وائل بن حجر رضی الله عنه آمده:
«کان إذا قام فی الصلاه قبض علی شماله بیمینه»
نسائی (۱/۱۴۱) ، دارقطنی (۱۰۷) و بیهقی (۲/۲۸).
یعنی: «هرگاه پیامبر صلی الله علیه وسلم در نماز می ایستاد با دست راستش دست چپ خود را می گرفت».
علامه البانی رحمه الله در “صفه الصلاه” می نویسد:
« این حدیث دلالت بر مستحب بودن قبض (گرفتن) دست دارد، ولی حدیث سابق دلالت بر وضع (گذاشتن بدون گرفتن) دست دارد.
لذا می‌توان گفت که: هر دو مستحب اند (یعنی هر یک از حالتهای قبض یا بسط، جداگانه سنت است)؛
اما جمع بین «قبض و وضع» که برخی از متأخران حنفی نیکو شمرده‌اند و قبض و بسط را با هم به صورت تلفیق عمل میکنند، بدعت است.
و بنابر نظر آنان نمازگزار باید دست راست را بر دست چپ بگذارد، در حالی که مچ دست چپ را با انگشت کوچک و شست گرفته، سه انگشت دیگر را به صورت باز بر روی دست چپ بگذارد. این مطلب در حاشیه ابن عابدین بر «الدر» (۱/۴۵۴) آمده؛ اما نباید فریب گفته برخی متأخران را در این زمینه خورد».
علامه ابن عثیمین رحمه الله گفته :
«هم قبض و هم گذاشتن (بسط) هر دو سنت هستند، و البته قبض اولاتر است و در ادامه می گوید: بعضی از مردم را می بینیم که آرنج را با دست راست می گیرند، آیا این عمل آنها اصلی در سنت دارد؟
جواب : چنین روشی اصلی ندارد، و تنها مفصل مابین کف دست و ساعد قبض می شود و یا دستش را بر ساعد می گذارد، چنانچه در صحیح بخاری از سهل بن سعد آمده که گفت:
«کَانَ النَّاسُ یُؤْمَرُونَ أَنْ یَضَعَ الرَّجُلُ الْیَدَ الْیُمْنَی عَلَی ذِرَاعِهِ الْیُسْرَی فِی الصَّلَاهِ».
«مردم دستور داده می شدند که در نماز، دست راست خود را روی ساعد چپشان بگذارند».
“شرح الممتع؛ باب صفه الصلاه”.
نکته: پیامبر صلی الله علیه وسلم از اختصار، یعنی گذاشتن دست بر کمر، هنگام خواندن نماز، نهی فرمود. چنانکه در صحیح بخاری از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که گفت:
«نَهَی النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم أَنْ یُصَلِّیَ الرَّجُلُ مُخْتَصِرًا».
(بخاری:۱۲۲۰)
یعنی: پیامبر صلی الله علیه وسلم از اینکه کسی، هنگام نماز خواندن، دست به کمر بایستد، نهی فرموده است.
امام احمد در روایت خود آورده: به هشام (راوی حدیث) گفته شد: اختصار در نماز چگونه است؟ گفت: یعنی کسی در نماز دستش را بر کمرش ببندد.
علامه ابن عثیمین رحمه الله می گوید:
«بعضی از مردم را می بینیم که دستهای خود را بر پهلوی چپشان بسته اند، و اگر علت آنرا از او بپرسی، می گوید: چون آنجا سمت قلب است، ولی این دلیل مردود است، زیرا:
اولا: این عمل مخالف با سنت است، و هر دلیلی که با سنت تقابل داشته باشد مردود است، چرا که سنت به عمل کردن شایسته تر است.
دوما: پیامبر صلی الله علیه وسلم از اینکه کسی، هنگام نماز خواندن، دست به کمر بایستد، نهی فرموده است، و این حدیث هرچند دقیقا بر مسئله مورد نظر منطبق نیست اما بدان نزدیک است.
بنابراین هرگاه کسی را دیدی که چنین کرده او را نصیحت کن، در ضمن؛ بستن دست بر پهلوی چپ اجحاف است، زیرا تعادل بدن رعایت نمی شود، و او سمت چپ را بر سمت راست فضیلت داده، ولی می گوئیم: بهترین حالت میانه و وسط هر چیز است، پس بین راست و چپ بدن قرار بده، یعنی دستها بر روی سینه قرار گیرد».
“شرح الممتع؛ باب صفه الصلاه”.
والله اعلم.