اهل سنت و الجماعت ایمان دارند که در دین و دنیای خود در این زندگی مورد آزمایش و به مشکلاتی گرفتار خواهند شد، و مصایب کفارّه گناهان است و مقام و پاداش آنها را بالا میبرد و آنان در زندگی دنیا غریب و مسافر هستند که به جهان آخرت سفر میکنند، و دنیا نسبت به نعمتهای جاودانه آخرت برایشان به سان زندان است، زندانی است برای دلهایشان و زینتهای آن و فتنهها و شهوات و گناهانش زندانی است برای اعضا و جوارح آنان، جز آنچه خداوند برایشان جایز قرار داده؛ که در آن مورد ملامت نیستند، و خداوند متعال میفرماید: ﴿هُنَالِکَ ٱبۡتُلِیَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَزُلۡزِلُواْ زِلۡزَالٗا شَدِیدٗا١١﴾ [الأحزاب: ۱۱].
«آنجا (بود که) مؤمنان مورد آزمایش قرار گرفتند و سخت متزلزل شدند».
و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «همواره مرد و زن مومن در وجود و در فرزندان و اموال خود گرفتار بلا میشوند تا اینکه خداوند را ملاقات میکنند در حالی که هیچ گناهی بر او نمانده است»[۱].
و میفرماید: «دنیا زندان مومن و بهشت کافر است»[۲].
و اهل سنت و الجماعت از سزای ناسپاسی نعمت و انکار آن و ادا نکردن حق آن میترسند، از این رو آنها را میبینی که از همه مردم در شکرگزاری و ستایش خداوند بیشتر میکوشند و بیش از همه بر شکرگزاری و تمجید خداوند مواظبت میکنند و شکرگزار هر نعمت کوچک و بزرگ هستند. و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «به کسانی نگاه کنید که از شما در سطح پائینتر قرار دارند و به کسانی نگاه نکنید که از شما در سطح بالاتری قرار گرفتهاند چون چنین چیزی باعث میشود تا نعمت الله متعال را حقیر ندانید»[۳].
چون ترس و هراس از الله متعال از ویژگیهای برجسته آنها به شمار میرود و این به خاطر قوت ایمانشان است و به خاطر آن است که همواره خداوند متعال را مدنظر دارند و گویا پیش پروردگارشان ایستادهاند چون ترس الهی هیچگاه از دلهایشان بیرون نمیرود.
و آنان ایمان دارند که خداوند متعال توانگر است و علاوه از او همه به رحمت او نیازمندند، و او نیرومند است و غیر از او همه ناتواناند و اهل سنت و الجماعت هرگاه خداوند یگانه را یاد کنند آرام میگیرند و فروتنی تمام وجود آنها را فرامیگیرد، چون امر الهی را تعظیم میکنند و هیبت و شکوه خداوندی را درک کرده و از عذاب دردناک او میهراسند و هرگاه کمال مهربانی خداوند به بندگانش و پاداش فراوانی که به بندگان میدهد را یادمیآورند دلهایشان آکنده از امید میشود و راحت و شادمان میشوند، پس هرگاه عذاب الهی یاد شود دلهایشان هراسان میشود و هرگاه رحمت خداوند و پاداش بزرگ او ذکر شود دلهایشان آرام میگیرد؛ و حالت خداشناسان و آنان که از عذاب دردناک خداوند میهراسند اینگونه است، چنان که خداوند متعال میفرماید: ﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَإِذَا تُلِیَتۡ عَلَیۡهِمۡ ءَایَٰتُهُۥ زَادَتۡهُمۡ إِیمَٰنٗا وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ یَتَوَکَّلُونَ٢ ٱلَّذِینَ یُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰهَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ یُنفِقُونَ٣ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُمۡ دَرَجَٰتٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَمَغۡفِرَهٞ وَرِزۡقٞ کَرِیمٞ۴﴾ [الأنفال: ۲-۴].
«مؤمنان تنها کسانیاند که هرگاه خدا یاد شود دلهایشان هراسان میگردد، و وقتی که آیات خدا بر آنان خوانده شود ایمانشان افزوده میشود بر پروردگارشان توکل میکنند. کسانی که نماز را برپا میدارند، و از آنچه به ایشان روزی دادهایم، میبخشند. ایشان واقعاً مؤمن هستند، و نزد پروردگارشان دارای درجاتی عالی، و آمرزش، و روزی پاک و فراوان میباشند».
و اهل سنت و الجماعت با اخلاق نیکو و کارهای خوب و کردار و گفتار پسندیده خود را میآریاند، یکدیگر را دوست میدارند و با همدیگر مهربان هستند و کاستیهای همدیگر را جبران کرده و دوستی و دشمنی آنها فقط براساس دین است، پس آنان از همه مردم دارای اخلاق نیکوتر هستند و بیش از همه تلاش میکنند تا با طاعت و عبادت خود زا تزکیه کنند، سخن نیکو و سودمند به زبان میآورند.
و خلاصه اینکه بعد از پیامبران علیهم الصلاه و السلام آنان برگزیدهترین و بهترین بندگان خدا هستند و یکی از ویژگیهایشان این است که تفاوت زمان و مکان اعتقاد و اخلاق آنها تفاوت نمیکند، و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «کاملترین مومنان از لحاظ ایمانی، کسانیند که اخلاقشان نیکوتر است»[۴].
و میفرماید: «پسندیدهترین شما و نزدیکترینتان روز قیامت به من، کسانیند که اخلاششان نیکوتر و بهتر است»[۵].
و میفرماید: «هیچ چیزی در ترازوی اعمال سنگینتر خوش اخلاقی نیست، و صاحب اخلاق نیکو بوسیله آن به مقامی میرسد که صاحب نماز و روزه به آن میرسد»[۶].
[۱]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.
[۲]– مسلم.
[۳]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.
[۴]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.
[۵]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.
[۶]– صحیح سنن ترمذی آلبانی.