شفاعت کردن نزد خداوند جز با دو شرط صحیح نمی باشد

یکی اینکه: باید الله تعالی به شفاعت کننده اجازه شفاعت بدهد. دلیل بر این شرط این سخن الله تعالی است: ﴿مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ﴾ [البقره: ۲۵۵]. «کسیت که نزد او جز به اجازه او شفاعت کند؟» و می‌فرماید: ﴿وَلَا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَهُ عِندَهُۥٓ إِلَّا لِمَنۡ أَذِنَ لَهُۥۚ﴾ [سبأ: ۲۳]. «و شفاعت نزد او جز برای کسی که به او اجازه دهد سودمند نیست».

دوم اینکه: خداوند از کسی که برای او شفاعت می‌شود راضی باشد. دلیل بر این شرط این سخن الله تعالی می‌باشد: ﴿وَلَا یَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ﴾ [الأنبیاء: ۲۸]. «و جز برای کسی که خداوند از او راضی باشد شفاعت نمی‌کنند». و نصوص بر این امر دلالت دارند که خداوند جز برای اهل توحید راضی به شفاعت نیست. در صحیح مسلم از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «لِکُلِّ نَبِیٍّ دَعْوَهٌ مُسْتَجَابَهٌ فَتَعَجَّلَ کُلُّ نَبِیٍّ دَعْوَتَهُ وَإِنِّی اخْتَبَأْتُ دَعْوَتِی شَفَاعَهً لِأُمَّتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَهِیَ نَائِلَهٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ مَنْ مَاتَ مِنْ أُمَّتِی لَا یُشْرِکُ بِاللَّهِ شَیْئًا»^[۱] «برای هر پیامبری دعای مستجابی وجود دارد که همه پیامبران درخواست خود را کرده‌اند و من آن را برای درخواست شفاعت امتم در روز قیامت نگه داشته ام آن ان شاء الله به هرکس از امت من که چیزی با خداوند شریک قرار نداده باشد عطا می‌شود». و الله تعالی در حق کافران می‌فرماید: ﴿فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَهُ ٱلشَّٰفِعِینَ ۴٨﴾[المدثر:۴۸] «شفاعت شفاعت کنندگان نفعی به حالشان ندارد».

کتاب و سنت بر اثبات شفاعت نزد خداوند در روز قیامت دلالت دارند. تعدادی از آن‌ها که در کتاب بود را ذکر کردیم اما در سنت احادیثی که در اثبات شفاعت باشد بسیار است از جمله حدیث ابوسعید خدری رضی الله عنه است که در آن رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ شَفَعَتْ الْمَلَائِکَهُ وَشَفَعَ النَّبِیُّونَ وَشَفَعَ الْمُؤْمِنُونَ وَلَمْ یَبْقَ إِلَّا أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فَیَقْبِضُ قَبْضَهً مِنْ النَّارِ فَیُخْرِجُ مِنْهَا قَوْمًا لَمْ یَعْمَلُوا خَیْرًا قَطُّ»^[۲] «خداوند می‌فرماید ملائکه، پیامبران و مؤمنان شفاعت کنند و جز ارحم الراحمین باقی نمی‌ماند. خداوند با فضل و کرم خود گروهی را از آتش بیرون می‌آورد که هرگز در دنیا کار نیکی انجام نداده‌اند».

احادیث در اثبات شفاعت بسیارند و امامان محقق به تواتر و مشهور بودن آن در کتاب‌های صحاح و مسانید تصریح کرده‌اند. در صحیحین آمده: «یُخرج من النار من کان فی قلبه حبه من خردل من إیمان»^[۳] «هرکس در قلبش به اندازه دانه خردلی ایمان وجود داشته باشد از آتش خارج می‌شود».

 

 

[۱] صحیح مسلم برقم (۱۹۹).

[۲] رواه الإمام أحمد فی المسند ۳ / ۹۴، وعبد الرزاق فی المصنف ۱۱ / ۴۱۰ برقم (۲۰۸۵۷).

[۳] صحیح البخاری برقم (۷۴۳۹)، فی حدیث طویل، وصحیح مسلم برقم (۱۸۴).