و این شفاعت از نوع شفاعت متعارف بین مردم نیست.
هر کس گمان میبرد که شفاعت متعارف بین انسانها نزد الله متعال هم نفع میرساند، بی شک که به خطا رفته و گمراه گردیده است.
چرا که شفاعت مرسوم نزد مردم با شفاعت نزد الله سبحانه و تعالی با هم در امور زیر تفاوت دارند:
- یکی اینکه صورت شفاعت بین مردم اینست که: فردی بخاطر امید یا ترسی که از طرف کسی دارد، نزد بالاتر میرود و شفاعت آنکس را میکند. مانند اینکه: کسی نزد امیر برای پسر یا برادر یا نزد یکانش یا کسانیکه امید یا خوفی از آنها دارد، شفاعت میکند، یعنی شفاعت آنها را به خاطر امید یا ترس یا حاجتی پاسخ میدهد و میپذیرد.
- روش دیگر اینکه: کسیکه شفاعت از او خواسته میشود – مانند شاه یا امیر – ممکن است کسی را که دربارهاش شفاعت میشود، بد بیند، و یا از آن نا خوشنود باشد، اما با وجود این کراهیت، بخاطر رضایت آنها یا ترسی که از طرف آنها دارد، شفاعت را میپذیرد.
- راه دیگر اینکه: ممکن است شفاعت کننده نزد شفاعت خواهنده بدون اجازه او برود. اما الله – تبارک و تعالی – او پروردگار و مالک و خالق همه چیزهاست، و هیچکس نزد او شفاعت نمیشود مگر با اذن و اجازه او، و هیچکس برای کسی شفاعت نمیکند مگر اینکه الله خود به او اجازه داده باشد که شفاعتش کند، یعنی: هر وقت به شفاعتگر اجازه داده شود شفاعت میکند، و گرنه شفاعتگری نمیکند، و اگر – بالفرض – بدون اجازۀ الله شفاعتگری کند، شفاعتش هیچ سودی ندارد، همچون شفاعت نوح علیه السلام برای پسر کافرش، و شفاعت ابراهیم علیه السلام برای پدرش، و یا لوط علیه السلام برای قومش، و نیز نماز رسول الله صلی الله علیه و سلم بر منافقین و استغفارش برای آنها، که هیچ کدام فایدهای در بر نداشت، و مورد قبول درگاه الله متعال واقع نگردید.
الله تعالی میفرماید: ﴿ٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ أَوۡ لَا تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ إِن تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ سَبۡعِینَ مَرَّهٗ فَلَن یَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَهُمۡۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمۡ کَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا یَهۡدِی ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِینَ٨٠﴾ [التوبه: ۸۰]. «چه برای آنان طلب آمرزش کنی و چه نکنی، حتی اگر هفتاد بار برای آنان طلب آمرزش کنی، هرگز الله آنان را نمیآمرزد؛ زیرا آنان به الله و پیامبرش کفر ورزیدند، و الله گروه فاسقان را هدایت نمیکند».
چنانکه شفاعت رسول الله صلی الله علیه و سلم برای بیرون آوردن عمویش ابو طالب از جهنم – با وجود فایده رسانی ابو طالب به پیامبر – پذیرفته نشد، و نیز شفاعت پیامبر صلی الله علیه و سلم در مورد مادرش هم پذیرفته نشد.
الله تعالی میفرماید: ﴿مَا کَانَ لِلنَّبِیِّ وَٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَن یَسۡتَغۡفِرُواْ لِلۡمُشۡرِکِینَ وَلَوۡ کَانُوٓاْ أُوْلِی قُرۡبَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِیمِ١١٣﴾ [التوبه: ۱۱۳]. «برای پیغمبر و کسانیکه ایمان آوردهاند شایسته نیست که برای مشرکان آمرزش خواهند، هر چند که خویشاوند باشند، بعد از اینکه برایشان روشن گردید که مشرکان اهل دوزخاند».
همانا شفاعت نزد الله، وقتی مفید واقع میگردد و مقام شفاعتگر را نزد او تعالی نمایان میکند که: درباره کسی شفاعت کند که اجازه و اذنش را به او داده باشند، و اجابت سوال و شفاعتش مهر قبول خورده باشد.
الله تعالی میفرماید: ﴿وَلَا یَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡیَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ٢٨﴾ [الأنبیاء: ۲۸]. «و آنان (فرشتگان) هرگز شفاعت نمیکنند مگر برای آن کسانیکه الله از ایشان خشنود است و ایشان همیشه از خوف الله ترسان و هراسانند».
و میفرماید: ﴿مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ﴾ [البقره: ۲۵۵]. «کیست آنکه در پیشگاه او شفاعت کند مگر با اجازه او»؟.
و میفرماید: ﴿وَکَم مِّن مَّلَکٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِی شَفَٰعَتُهُمۡ شَیًۡٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن یَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن یَشَآءُ وَیَرۡضَىٰٓ٢۶﴾ [النجم: ۲۶]. «چه بسیار فرشتگانی که در آسمانها هستند، شفاعت ایشان سودی نمیبخشد و کاری نمیسازد، مگر بعد از آنکه الله بخواهد به کسی اجازه دهد و (از شفاعت شونده) راضی و خشنود گردد».
یعنی: به شفاعتگر اجازه داده شده و از کسیکه برایش شفاعت میشود، اعلان رضایت شده باشد. پس با این شروط، الله با شفاعت شفاعت کننده به شفاعت شده رحم مینماید و مقام شفاعتگر را بالا میبرد، و همه اینها، به امر و قضای خود الله میباشد.