وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
هرگاه فرد عملی را برای خداوند و به نیت رضایت الهی انجام دهد ولی در خوب انجام دادن و حسن ظاهری عمل دچار ریا شود. عمل آن فرد شرک اصغر محسوب می‌شود. خداوند می‌فرماید:
{فَمَن کَانَ یَرْجُو لِقَآءَ رَبهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلاَ یُشْرِکْ بِعِبَادَهِ رَبهِ أَحَدَا} ( کهف ۱۱۰ ).
«پس هرکس که خواهان دیدار خدای خویش است، باید که کار شایسته کند، و در پرستش پروردگارش هیچ کسی را شریک نسازد.»
رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز می‌فرماید:
«أخوف ما أخاف علیکم الشرک الأصغر، فسئل عنه، فقال: الریاء».
«ترسناک‌ترین چیزی که از آن بر شما می‌ترسم، شرک اصغر است،از ایشان سوال شد که شرک اصغر چیست؟ فرمودند: «ریا».
سپس رسول اللهصلی الله علیه وسلم آن را در حدیثی دیگر اینگونه تفسیر کردند که:
«یقوم الرجل فیصلی فیزین صلاته لما یری من نظر رجل إلیه».
«فردی نماز را برپا می‌دارد، اما نمازش را به خاطر اینکه فردی دیگر او را می‌بیند، (با اعمال مختلف مانند طولانی کردن سجده‌ها، گریه و…) زینت می‌دهد».
نوع دیگری از شرک اصغر، قسم به غیر خداوند است. مانند قسم به پدران، دوستان و همنوعان، کعبه، امانت (و امانتداری) و…
رسول اللهصلی الله علیه وسلمفرمودند:
«لا تحلفوا بأبائکم و لا بأمهاتکم ولا بالأنداد».
«به پدران و مادران و خدایان قسم نخورید».
نیز فرمود:
«و لا تقولوا والکعبه و لکن قولوا ورب الکعبه».
«نگویید قسم به کعبه، بلکه بگویید قسم به پروردگار کعبه».
همچنین می فرماید:
«لا تحلفوا إلاّ بالله».
«جز به خداوند قسم نخورید».
و فرمودند:
«من حلف بالأمانه فلیس منا».
«آن کس که به امانت قسم بخورد، از ما نیست».
و فرمود:
«من حلف بغیر الله فقد کفر أو أشرک» و فی روایه و أشرک».
«هر کس که به غیر خداوند قسم بخورد، کفر انجام داده است یا مرتکب شرکی شده است» و در روایتی «کفر انجام داده و مرتکب شرکی شده است».
همچنین نوع دیگری از آن گفتن«ان شاء الله و شئتَ» به معنی «اگر خدا و تو بخواهید» است. پیامبر به فردی که این را به ایشان گفت، فرمودند: «أجعلتنی لله نداً، بل ما شاء الله وحده».
آیا مرا نظیری برای خداوند قرار داده‌ای، بگو: «اگر خداوند یگانه بخواهد».
گفتن «اگر خدا و تو نبودید» هم نوعی از شرک اصغر است و همچنین گفتن « من غیر خدا و تو کسی را ندارم» یا «من به خدا و تو پناه آورده‌ام» و…
رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:
«لا تقولوا ما شاء الله و شاء فلان و لکن قولوا ما شاء الله ثم شاء فلان».
«نگویید اگر خداوند و فلانی بخواهند بلکه بگویید اگر خدا بخواهد سپس اگر فلانی بخواهد».
اهل علم، گفتن «اگر خدا نبود و سپس تو هم نبودی» جایز ولی گفتن «اگر خدا و تو نبودید» را جایز ندانسته اند.
– احمد ۵/۴۲۸-۴۲۹٫
– ابن ماجه ۲/۱۴۰۶٫
– ابوداود ۳/۲۲۲٫
– حاکم ۴/۲۹۷٫
– ابوداود ۳/۲۲۲٫
– مسند احمد.- ۳۲۵۳
– ترمذی ۴/۱۱۰٫
– ابن ماجه ۱/۶۸۴٫
– دارمی ۲/۲۰۵٫