قال أبو عبد الله النباجی الزاهد رحمه الله: «خمس خصال بـها تمام العمل: الإیمـان بمعرفه الله عزوجل ، ومعرفه الحق، وإخلاص العمل لله، والعمل على السنه، وأکل الحلال، فإن فقدت واحده لم یرتفع العمل»[۱].
ابوعبدالله نباجی رحمه الله میفرماید: «پنج خصلت هستند که عمل توسط آنها کامل (و مقبول) میشود: ایمان به شناخت خداوند عزوجل، شناخت حق، اخلاص عمل برای خدا، انجام دادن عمل بر طبق سنت نبوی، خوردن مال حلال، هرگاه یکی از اینها نباشد عمل پذیرفته نمیشود».
پس بر طبق این فرمایش امامِ زاهد (که بر گرفته از روح شریعت است): هرکس مسلمان نباشد یعنی ایمان نداشته باشد، یا حق را نشناسد، یا مرتکب ریاء شود، یا مخالف سنت عمل کند و عملش را آمیخته با بدعت انجام دهد، یا مال حرام بخورد، عملش مردود است.
اگر عملی خالصا برای خدا صورت گیرد اما بر طبق تعریف و خواستهی شارع صورت نپذیرد و با بدعت همراه باشد، آن عمل ارزشی ندارد:
وقال ابن القیّم رحمه الله تعالى: «العمل بغیر إخلاص ولا اقتداء کالـمسافر یملأ جرابه رملا ینقله ولا ینفعه»[۲].
و امام ابن قیم رحمه الله فرمود: «عمل بدون اخلاص و مخالف سنت همچون مسافری است که کیسهای پر از شن با خود حمل میکند که سودی برایش ندارد».
[۱]– «جامع العلوم والحکم» (ص: ۱۰۹).
[۲]– «الفوائد» (۶۷).