شروط قبولی عبادت

• اخلاص داشتن برای پروردگار: الله تعالی هیچ عملی را مگر اینکه خالص برای او انجام شده باشد قبول نمی‌کند. می‌فرماید: ﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ﴾ [البینه: ۵]. «و دستور داده نشدند مگر اینکه خداوند را بپرستند و دین را برای او خالص گردانند» و می‌فرماید: ﴿أَلَا لِلَّهِ ٱلدِّینُ ٱلۡخَالِصُۚ﴾ [الزمر: ۳]. «آگاه باشید که دین خالص برای خداست» و می‌فرماید: ﴿ قُلِ ٱللَّهَ أَعۡبُدُ مُخۡلِصٗا لَّهُۥ دِینِی ١۴﴾ [الزمر: ۱۴]. «بگو خدا را می‌پرستم و دینم را برای او خالص می‌گردانم».
• پیروی از رسول الله ج:خداوند هیچ عملی را قبول نمی‌کند مگر اینکه موافقت هدایت رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰکُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰکُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ﴾ [الحشر: ۷]. «آنچه رسول‌الله به شما داد بگیرید و از آنچه شما را نهی نمود دوری گزینید» و می‌فرماید: ﴿فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤۡمِنُونَ حَتَّىٰ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیۡنَهُمۡ ثُمَّ لَا یَجِدُواْ فِیٓ أَنفُسِهِمۡ حَرَجٗا مِّمَّا قَضَیۡتَ وَیُسَلِّمُواْ تَسۡلِیمٗا ۶۵﴾ [النساء: ۶۵]. «قسم به پروردگارت ایمان ندارند تا اینکه در مشاجرات بین خودشان تو را حاکم نگردانند سپس در وجودشان به آنچه حکم نموده ای ناراحت نگردند و بطور کامل تسلیم تو باشند» و رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «مَنْ أَحْدَثَ فِی أَمْرِنَا هَذَا مَا لَیْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ»^[۱] «هرکس در دین ما چیزی را بیاورد که در آن نیست آن مردود است».

عملی که خالص برای خداوند و بر اساس سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم نباشد، اعتبار ندارد. فضیل بن عیاض/ در باره این سخن الله تعالی ﴿لِیَبۡلُوَکُمۡ أَیُّکُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۗ﴾ [هود: ۷]. «تا شما را بیازماید که کدامیک از شما نیکوکارترید» می‌گوید: باید آن عمل خالص و صواب باشد. گفته شد: ای ابوعلی خالص و صواب چیست؟ گفت: اگر عملی خالص باشد اما صواب نباشد قبول نمی‌گردد و هنگامی که آن صواب باشد اما خالص نباشد قبول نمی‌شود تا اینکه خالص و صواب می‌شود. خالص یعنی اینکه برای خدا و صواب یعنی بر اساس سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد.^[۲]

و از آیاتی که هر دو شرط را داشته باشد این سخن الله تعالی در آخر سوره کهف می‌باشد که می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِنَّمَآ أَنَا۠ بَشَرٞ مِّثۡلُکُمۡ یُوحَىٰٓ إِلَیَّ أَنَّمَآ إِلَٰهُکُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۖ فَمَن کَانَ یَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡیَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا یُشۡرِکۡ بِعِبَادَهِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا ١١٠﴾ [الکهف: ۱۱۰]. «بگو من بشری مانند شما هستم به من وحی می‌شود که معبود شما معبودی یگانه است پس هرکس به لقای پروردگارش امید دارد باید عمل صالح انجام دهد و در عبادتش برای خداوند احدی را شریک نگرداند».

 

[۱] صحیح البخاری برقم (۲۶۹۷).

[۲] حلیه الأولیاء : (۸ / ۹۵).