شروط حرابه
مجمل شروطی که فقها ذکر کردهاند دربارهی کسی که اسم محارب بر او ملحق میشود شش شرط است، جز اینکه بعضی از آنها بر آن اتفاق وجود ندارد، و آن عبارت اند از:
- مکلف بودن: اینکه شخص بالغ و عاقل باشد، و در این، بین فقها اختلافی وجود ندارد.
- التزام به احکام شرع: یعنی اینکه به احکام شریعت التزام داشته باشد، فرقی نمیکند مسلمان باشد یا ذمی. و معاهد و مستأمن شامل آن نمیشود، برای اینکه هرگاه چنین کاری بکند پس عهدش را نقض کرده است.
- حمل سلاح: حنفیه و حنابله شرط کردهاند که همراه محارب، اسلحه باشد اگرچه سنگی یا عصایی باشد، وگرنه محارب نمیباشد([۱]) و مالکیه و شافعیه حمل سلاح را شرط قرار ندادهاند، بلکه نزد آنان قهر و غلبه کافی میباشد، اگرچه هم با لگد و مشت زدن باشد. ([۲])
- دور از آبادانی: یعنی اینکه در صحرا و به دور از بناها – یا نحو آن – باشند، و این مذهب احناف و حنابله است، لیکن صحیح، مذهب جمهور است و آن عدم شرط گذاشتن آن است، شیخ الاسلام ابن تیمیه : میگوید: «و این همان صواب است، بلکه آنان داخل بناها مستحقتر به عقوبت اند تا آنهایی که در صحرا هستند، برای اینکه بناها محل امنیت و آرامش، و یاری رساندن و همکاری مردم با آنان است، پس اقدامشان بر آن، مقتضی شدّت محاربه و مغالبهشان میباشد». انتها.
- آشکارا بودن: و آن گرفتن مال و متاع میباشد به شکل آشکارا نه پنهانی، برای اینکه گرفتن پنهانی، دزدی به حساب میآید.
- مذکر بودن: این شرط را جز احناف قرار ندادهاند، اما جمهور چنین میبینند که اگر یک زن محاربه کند، حکم او همانند حکم محاربین است. ([۳])
[۱]– نک: حاشیه ابن عابدین: ۳/۲۱۳، و المغنی: ۸/۲۸۸٫
[۲]– نک: المدونه: ۶/۳۰۳، و روضه الطالبین: ۱۰/۱۵۶٫
[۳]– نک: المغنی: ۸/۲۹۸٫