وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
مسح بر جوراب جایز است، و این مطلب از عدهی بسیاری از اصحاب پیامبر صلی الله و سلم روایت شده است. ابوداود گفته است: “علی بن ابیطالب و ابن مسعود و براء بن عازب و انس بن مالک و ابوامامه و سهل بن سعد و عمرو بن حریث، اینان همه بر روی جوراب، پاهای خود را مسح کردهاند “، “ و از عمر بن الخطاب و عبدالله بن عباس نیز این عمل روایت شده است“. و همچنین از عمار و بلال بن عبدالله بن ابی اوفی و ابن عمر هم، روایت شده است. درکتاب تهذیب السنن ابن القیم، از ابن المنذر نقل گردیده است که: “احمد، جواز مسح بر جوراب“ را تصریح کرده است، و این عمل از انصاف و عدل او ناشی میشود، پس مسح بر جوراب بر عمل این اصحاب (که شمردیم) رضی الله عنهم و بر قیاس صریح، متکی بوده است، زیرا بین جورابها و خفین تفاوت موثری بنظر نمیرسد، میتوان حکم خفین را به جورابها نیز سرایت داد، و مسح بر جورابها قول اکثر اهل علم است“.
از جمله کسانی که مسح بر جوراب را جایز دانستهاند، سفیان ثوری، و ابن المبارک و عطاء و حسن و سعید بن المسیب میباشند، ابویوسف و محمد (از یاران ابوحنیفه) گفتهاند: وقتی جایز است بر جورابها مسح کرد که ضخیم باشند نه اینکه نازک بوده و اندام پا زیر آنها پیدا باشد. ابوحنیفه رضی الله عنه مسح بر جوراب ضخیم را جایز نمیدانست، سپس سه روز یا هفت روز قبل از وفاتش رایش عوض شد و به جواز مسح بر آنها رای داد و در هنگام بیماری بر جورابهای ضخیم خود، مسح نمود. و به عیادت کنندگان گفت: کاری را کردم که قبلا از آن منع مینمودم. و از مغیره بن شعبه رضی الله عنه روایت شده است که: “پیامبر صلی الله علیه و سلم ، وضو گرفت و بر روی جورابها و نعلین مسح کرد”. احمد و طحاوی و ابن ماجه و ترمذی آنرا روایت کردهاند و ترمذی گفته است: حدیثی است “حسن“ و “صحیح“، و ابوداود آنرا “ضعیف“ دانسته است. مقصود از این حدیث مسح جورابها است و مسح نعلین به تبعیت آنها بوده است. همچنانکه مسح بر جورابها جایز است، مسح بر هر چه پا را بپوشاند مانند پاپیچ و غیره نیز جایز است. پاپیچ عبارت است از چیزی که برای حفظ پا از سرما و یا از ترس پابرهنگی و یا بعلت زخم و امثال آن بر آنها پیچیده میشود. ابن تیمیه گفته است: “صواب آنست که مسح بر پاپیچها جایز است، بلکه جواز مسح بر آنها نزدیکتر به صواب است از جواز مسح بر جوراب و خف، چه عادتا پاپیچها بهنگام نیاز بکار برده می شوند و بازکردن آنها زیان دارد، و این زیان ممکن است از طریق سرمازدگی یا رنج بردن از پا برهنگی یا رنج بردن از زخم پاها باشد. پس اگر مسح جوراب و خف جایز باشد، مسح بر پاپیچها بطریق اولی جایز است. کسیکه دربارهی عدم جواز مسح بر پاپیچها مدعی اجماع باشد، بدون شک از روی نادانی چنین ادعائی را کرده است و نمیتواند منع جواز آنرا از ده نفر علمای مشهور نقل کند، تا چه رسد به اجماع“. ابن تیمیه(ره) ادامه داده و گفته است: “کسی که در الفاظ پیامبر صلی الله علیه و سلم ، تدبر و تامل نماید و حق قیاس را بجای آورد، درمییابد که رخصت اعطائی پیامبر در این باره، بسیار گسترده و از محاسن شریعت و شایستهی دین توحید و دین گذشت است،که پیامبر بدان مبعوث میباشد”. اگر در جوراب یا خف سوراخی یا پارگی باشد، باز هم مسح اشکال ندارد، مادام که عادتا آنرا بپوشند، سفیان ثوری گفته است: خفهای مهاجرین و انصار مانند دیگر مردم، از کهنگی و پارگی در امان نبوده است. اگر در آن منعی و اشکالی میبود از آنان نقل می شد.