اخلاص در لغت: به معنی تصفیهکردن، پاککردن و پالایش چیزی و تنها نمودن و دور کردن آن از آلودگیهاست.
حقیقت اخلاص: جدا نمودن قصد نزدیکی به الله، از همهی آلودگیهای شرک است.
دلیل اخلاص: قول الله تعالی است:
﴿أَلَا لِلَّهِ الدِّینُ الْخَالِصُۚ﴾ [الزمر: ۳]
«آگاه باشید که عبادت و دین خالص برای الله است».
و قول الله تعالی:
﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاءَ وَیُقِیمُوا الصَّلَاهَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاهَ ۚ وَذَٰلِکَ دِینُ الْقَیِّمَهِ﴾ [البینه: ۵]
«و آنها دستور نداشتند جز اینکه الله را مخلصانه و حق گرایانه بپرستند و نماز برپا دارند و زکات دهند و این است دین پایدار».
و از سنت: ابوهریره رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت است که فرمود: «خوشبخت ترین مردم نسبت به شفاعت، من کسی است که خالصانه از قلبش لا إله إلّا الله را بگوید».[۱]
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمهالله میگوید: «و اصل اسلام أشهد أن لا إله إلّا الله و أن محمدا رسول الله است، پس هر کسی با عبادت خود خواهان ریا (دیده شدن) و سمعه (شنیده شدن) باشد، شهادت لا إله إلّا الله را محقق نساخته است».[۲]
[۱]– صحیح بخاری.
[۲]– مجموع الفتاوى، ج: ۱۱، ص: ۶۱۷٫