شرح مفردات بیعت

شرح مفردات بیعت

این فرموده‌اش: «فی العُسْرِ وَالیُسْرِ»؛ «در سختی و راحتی»: یعنی چه در مال در تنگدستی باشیم چه در فراخدستی، بر همه‌ی ما، از أغنیاء و فقیران، واجب است که از صاحب امرمان اطاعت کنیم و از او بشنویم».

این فرموده اش: «والمَنْشَطِ والمَکْرَهِ»؛ «و شادی و ناگواری»: یعنی چه ما از آن کراهت داشته باشیم؛ به این خاطر که ما را امر کرده است به چیزی که دوستش نداریم و نمی‌خواهیم، یا از آن خوشحال شویم، به این خاطر که ما را به چیزی امر کرده است که برایمان راحت است و موافق ما است.

امام نووی در شرح صحیح مسلم می‌گوید: «علما می‌گویند معنایش این است که اطاعت از صاحبان امور در آنچه که نفس‌ها و غیر آن از آن سختشان می‌آید و بدشان می‌آید، واجب است، در آنچه که معصیت نمی‌باشد، پس اگر در معصیت باشد پس نه سمعی است و نه طاعتی». انتها.

این فرموده‌اش: «وَعلى أَثَرَهٍ عَلیْنَا»؛ «و هنگام ترجیح داده شدن دیگران بر ما در امر مشترک»: أَثَرَهٍ یعنی: استیثار(برای خود گزیدن) و اختصاص دادن دیگران بر شما در امور دنیا. یعنی: بشنوید و اطاعت کنید اگرچه هم امرا در دنیا بر شما مختص گردانند، و حق شما که نزدشان است را وصول نکنند.

و این فرموده‌اش: «إِلاَّ أَنْ تَرَوْا کُفْراً بَوَاحاً»؛ «مگر آن که کفری آشکار از آنان مشاهده کنیم»: قاضی عیاض می‌گوید: «علما اجماع دارند بر اینکه امامت برای کافر منعقد نمی‌شود، و بر اینکه اگر کافر شود عزل می‌شود»، و می‌گوید: «پس اگر چنین چیزی واقع نشد – یعنی قدرت بر خلع‌کردن او – مگر برای طایفه‌ای، بر آنان واجب است که برای خلع کافر قیام کنند».^([۱])

و این حدیث درباره‌ی تشویق به سمع و طاعه در همه‌ی احوال می‌باشد، و سبب آن جمع شدن کلمه‌ی مسلمانان است، برای اینکه اختلاف سبب فاسد شدن احوال دین و دنیایشان می‌شود».^([۲])

[۱]– شرح صحیح مسلم از نووی ۶/۳۱۴٫

[۲]– آن را نووی در شرح صحیح مسلم ۱۲/۲۲۴ گفته است.