شب قدر چه شبهایی از آخر رمضان است؟

شب قدر چه شبهایی از آخر رمضان است آیا شب های فرد است یا زوج؟

 

الحمدلله،

شب قدر بر همه شبهای سال فضیلت و برتری دارد بخاطر اینکه قرآن کریم در آن شب نازل شده است.

خداوند می فرماید : « إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ(۱)وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَهُ الْقَدْرِ(۲)لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ(۳)تَنَزَّلُ الْمَلاَئِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ(۴)سَلاَمٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ(۵)»[قدر].

و در جای دیگر خداوند می فرماید :« إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُبَارَکَهٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ »[ دخان :۳].

«ما قرآن را در شبی مبارک و گرامی نازل کردیم »

پیامبر صلی الله علیه وسلم درباره فضیلت این شب می فرماید :«مَنْ یَقُمْ لَیْلَهَ الْقَدْرِ إِیمَانًا وَاحْتِسَابًا ‏غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ». (بخاری:۳۵) ‏

«هر کس، شب قدر را بقصد ‏ثواب، زنده نگاه دارد، (یعنی آن شب را در عبادت و بندگی بسر برد)، همه گناهان گذشته اش، ‏مورد عفو قرار خواهند گرفت».‏

 

علما به دلیل وجود احادیث مختلف، در مورد تعیین شب قدر آرای متفاوتی دارند، اما بدون شک این شب در ده شب آخر رمضان و از روزهای فرد می باشد.

از عباده بن صامت رضی الله عنه روایت است که:« أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم خَرَجَ یُخْبِرُ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ، فَتَلاحَی رَجُلانِ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَقَالَ: «إِنِّی خَرَجْتُ لأُخْبِرَکُمْ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ، وَإِنَّهُ تَلاحَی فُلانٌ وَفُلانٌ، فَرُفِعَتْ، وَعَسَی أَنْ یَکُونَ خَیْرًا لَکُمْ، الْتَمِسُوهَا فِی السَّبْعِ وَالتِّسْعِ وَالْخَمْسِ». (بخاری:۴۹)

روزی، رسول الله صلی الله علیه وسلم تشریف آورد که شب قدر را برای ما مشخص نماید. دراین اثنا، دو تن از مسلمانان سرگرم منازعه بایکدیگر بودند. آنحضرت صلی الله علیه وسلم فرمود: «بیرون آمدم تا شما را از شب قدر با خبر سازم. با دیدن دعوای این دو نفر، مطلب را فراموش کردم. شاید این برای شما بهتر باشد. با وجود این، شب قدر را در هفتم، نهم و پنجم جستجوکنید». (البته اینجا منظور در دهه پایانی رمضان است)

 

عبد الله بن عمر رضی الله عنهما روایت میکند که: «أَنَّ رِجَالاً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم أُرُوا لَیْلَهَ الْقَدْرِ فِی الْمَنَامِ فِی السَّبْعِ الأَوَاخِرِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «أَرَی رُؤْیَاکُمْ قَدْ تَوَاطَأَتْ فِی السَّبْعِ الأَوَاخِرِ فَمَنْ کَانَ مُتَحَرِّیهَا فَلْیَتَحَرَّهَا فِی السَّبْعِ الأَوَاخِرِ». (بخاری: ۲۰۱۵)

چند تن از اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم خواب دیدند که شب قدر، در هفت شب آخر رمضان است. رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: «می بینم که خوابهای شما در باب اینکه شب قدر در هفت شب آخر رمضان می باشد، موافق یکدیگر است. پس کسی که در صدد یافتن شب قدر می باشد، آنرا در هفت شب آخر رمضان، جستجو نماید».

 

ابوسعید خدری رضی الله عنه میگوید: اعْتَکَفْنَا مَعَ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم الْعَشْرَ الأَوْسَطَ مِنْ رَمَضَانَ فَخَرَجَ صَبِیحَهَ عِشْرِینَ فَخَطَبَنَا وَقَالَ: «إِنِّی أُرِیتُ لَیْلَهَ الْقَدْرِ ثُمَّ أُنْسِیتُهَا أَوْ نُسِّیتُهَا فَالْتَمِسُوهَا فِی الْعَشْرِ الأَوَاخِرِ فِی الْوَتْرِ…» (بخاری: ۲۰۱۶)

در دهه دوم رمضان با رسول الله صلی الله علیه وسلم به اعتکاف نشستیم. آنحضرت صلی الله علیه وسلم صبح روز بیستم، بیرون آمد وبه ایراد سخن پرداخت وفرمود: «شب قدر، در خواب برایم مشخص شد. ولی من آنرا فراموش کردم و یا آنرا از یادم بردند. پس آنرا در شبهای فرد دهه آخر، جستجو نمایید..

 

عبد الله بن عباس رضی الله عنهما روایت میکند که: أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «الْتَمِسُوهَا فِی الْعَشْرِ الأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ فِی تَاسِعَهٍ تَبْقَی فِی سَابِعَهٍ تَبْقَی فِی خَامِسَهٍ تَبْقَی».(بخاری ۲۰۲۱)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «شب قدر را در دهه آخر رمضان، یعنی در نه یا هفت یا پنج روز باقیمانده آن، جستجو کنید».

عبد الله بن عباس رضی الله عنهما در روایتی دیگر، می گوید: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «هِیَ فِی الْعَشْرِ الأَوَاخِرِ هِیَ فِی تِسْعٍ یَمْضِینَ أَوْ فِی سَبْعٍ یَبْقَیْنَ یَعْنِی لَیْلَهَ الْقَدْرِ». (بخاری: ۲۰۲۲)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «شب قدر در دهه آخر رمضان است، در نه شب و یا درهفت شب آخر آن، می باشد».

 

بنابراین احادیث‌ وارده‌ در تعیین‌ شب‌ قدر، مختلف‌ می‌باشد و شاید حکمت نامعلوم بودن آن شب این باشد که مومنان برای بدست آوردن ثواب و اجر عبادت در این شب حریص باشند و در ده شب آخر رمضان تلاش بیشتری را برای رسیدن به این ثواب انجام دهند؛

اما آنچه‌ که‌ اکثر علما برآنند، این‌ است‌ که‌ شب‌ قدر، شب‌ بیست‌وهفتم‌ رمضان‌ هر سال‌ می‌باشد والله اعلم؛ و از علامات‌ آن‌ این‌ است‌ که‌ خورشید در بامداد آن‌ سپید طلوع ‌می‌کند و شعاعی‌ ندارد. در حدیث‌ شریف‌ به‌ روایت‌ جابربن‌عبدالله رضی الله عنه آمده‌ است‌ که‌ رسول‌ خدا صلی الله علیه وسلم درباره‌ شب‌ قدر فرمودند: «من‌ شب‌ قدر را دیدم‌ اما آن‌ را فراموشم‌ ساختند. شب‌ قدر در شبهای‌ دهه‌ اخیر رمضان‌ است‌ و شبی‌ است‌ معتدل‌، نه‌ گرم‌ و نه‌ سرد، روشن‌ و سپید، گویی‌ که‌ در آن‌ ماهی‌ تمام‌ می‌تابد. آن ‌شب‌ شیطان‌ بیرون‌ نمی‌آید تا آن‌که‌ صبحش‌ روشن‌ گردد». در روایت‌ دیگری ‌آمده ‌است: «خورشید در صبحگاه‌ شب‌ قدر، ضعیف‌ و سرخ‌ رنگ‌ ظاهر می‌شود». روایت‌ شده ‌است‌ که‌ رسول‌ خدا صلی الله علیه وسلم از خانه‌ بیرون‌ شدند تا به‌ مردم‌ از شب‌ قدر خبر دهند؛ در این‌ اثنا دو مرد را که‌ باهم‌ در کشمکش‌ بودند در برابر خود یافتند پس‌ آن‌ خبر را فراموش‌ کردند. حکمت‌ در پنهان ‌داشتن‌ شب‌ قدر مانند حکمت‌ در پنهان ‌داشتن‌ وقت‌ وفات‌ و روز قیامت‌ است‌ تا مکلف‌ به‌ طاعات‌ رغبت ‌کرده‌ و بر سخت‌کوشی‌ و جد و جهد خود در این‌ راه‌ بیفزاید، غفلت‌ و سستی‌ نکند و بر شب‌ مخصوصی‌ تکیه‌ ننماید.

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین