وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ابن عباس رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت نموده است: « مَنْ کَرِهَ مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا فَلْیَصْبِرْ، فَإِنَّهُ مَنْ خَرَجَ مِنَ السُّلْطَانِ شِبْرًا مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً »
ترجمه: «هر کس از امیرش کار ناپسندی دید، باید که صبر کند؛ زیرا اگر کسی از فرمان امیر سر برتافت، به مرگ جاهلیت مرده است»[۱].
در روایتی دیگر با این الفاظ آمده است: « مَنْ رَأَى مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا یَکْرَهُهُ فَلْیَصْبِرْ عَلَیْهِ فَإِنَّهُ مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَهَ شِبْرًا فَمَاتَ، إِلَّا مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً »
ترجمه: «هر کس از امیر خویش چیزی (کاری ناپسند) دید، باید که بردباری نماید. چرا که هر کس یک وجب از جماعت جدا گشت و فوت نمود، به مرگ جاهلیت مرده است»[۲].
ابن عمر رضی الله عنه گوید عمر رضی الله عنه در جابیه سخنرانی نمود و گفت: هم‌چنان که من در میانتان برخاستم، رسول الله صلی الله علیه وسلم در میان ما برخاست و فرمود: « اسْتَوْصُوا بِأَصْحَابِی خَیْرًا ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ ثُمَّ یَفْشُو الْکَذِبُ حَتَّى إِنَّ الرَّجُلَ لَیَبْتَدِئُ بِالشَّهَادَهِ قَبْلَ أَنْ یُسْأَلَهَا فَمَنْ أَرَادَ مِنْکُمْ بَحْبَحَهَ الْجَنَّهِ فَلْیَلْزَمْ الْجَمَاعَهَ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ مَعَ الْوَاحِدِ وَهُوَ مِنْ الِاثْنَیْنِ أَبْعَدُ…»
ترجمه: «شما را در مورد یاران خویش به نیکی وصیت می‌کنم، سپس برای آنان که بعد از صحابه‌اند و سپس برای بعد از ایشان. بعد از آن دروغ شایع خواهد شد؛ تا جایی که هنوز از شخص سؤال نشده شهادت می‌دهدز هر کس می‌خواهد در وسط بهشت سکنی گزیند باید که پایبند (اهل سنت و) جماعت باشد؛ چرا که شیطان به همراه فردی است که تنهاست؛ ولی از دو نفر دورتر است..»[۳].
ابو هریره رضی الله عنه از قول رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌گوید: « الصَّلَاهُ الْمَکْتُوبَهُ إِلَى الصَّلَاهِ الَّتِی بَعْدَهَا، کَفَّارَهٌ لِمَا بَیْنَهُمَا» ، قَالَ: «وَالْجُمُعَهُ إِلَى الْجُمُعَهِ، وَالشَّهْرُ إِلَى الشَّهْرِ – یَعْنِی رَمَضَانَ إِلَى رَمَضَانَ – کَفَّارَهٌ لِمَا بَیْنَهُمَا» ، قَالَ: ثُمَّ قَالَ بَعْدَ ذَلِکَ: ” إِلَّا مِنْ ثَلَاثٍ – قَالَ: فَعَرَفْتُ أَنَّ ذَلِکَ لِأَمْرٍ حَدَثَ -: إِلَّا مِنَ الْإِشْرَاکِ بِاللَّهِ، وَنَکْثِ الصَّفْقَهِ، وَتَرْکِ السُّنَّهِ ” قَالَ: ” أَمَّا نَکْثُ الصَّفْقَهِ: أَنْ تُبَایِعَ رَجُلًا ثُمَّ تُخَالِفَ إِلَیْهِ تُقَاتِلُهُ بِسَیْفِکَ، وَأَمَّا تَرْکُ السُّنَّهِ، قَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَمَّا الْإِشْرَاکُ بِاللَّهِ فَقَدْ عَرَفْنَاهُ، فَمَا نَکْثُ الصَّفْقَهِ؟ قَالَ: «فَأَنْ تُبَایِعَ رَجُلًا ثُمَّ تُخَالِفَ إِلَیْهِ تُقَاتِلَهُ بِسَیْفِکَ، وَأَمَّا تَرْکُ السُّنَّهِ فَالْخُرُوجُ مِنَ الْجَمَاعَهِ
ترجمه: «نماز فرض تا نماز فرض بعد از آن، کفاره‌ی گناهان میان آن‌دو (وقت) است؛ و گفت: جمعه تا جمعه‌ی آینده و رمضان تا رمضان بعدی، کفاره‌ی گناهان بین این دو (مدت) است. ابوهریره رضی الله عنه گفت: بعد از آن فرمود: مگر سه مورد – ابوهریره می‌گوید: دانستم که حتما این اتفاق رخ می‌دهد- به جز شرک به الله، شکستن عهد و ترک سنت؛ فرمود: شکستن عهد عبارت است از این‌که با شخصی بیعت کنی سپس از درِ مخالفت با او بر آیی و با شمشیرت علیه او بجنگی و ترک سنت یعنی خروج از جماعت»[۴].
سَمُره بن جندب رضی الله عنه گفته است: « أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ النَّبِىَّ -صلى الله علیه وسلم- سَمَّى خَیْلَنَا خَیْلَ اللَّهِ إِذَا فَزِعْنَا وَکَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- یَأْمُرُنَا إِذَا فَزِعْنَا بِالْجَمَاعَهِ وَالصَّبْرِ وَالسَّکِینَهِ وَإِذَا قَاتَلْنَا »
ترجمه: «وقتی دچار رعب و وحشت شدیم، نبی صلی الله علیه وسلم لشکر ما را خیل الله (لشکر الله) نامید؛ و وقتی در جنگ پریشان و مضطرب می‌شدیم رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را به جماعت، شکیبایی و آرامش دستور می‌دادند»[۵].
ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «یَدُ اللهِ مَعَ الجَمَاعه»: «دست الله با جماعت است»[۶].
ابن عمر رضی الله عنهما روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است: « لَا یَجْمَعُ اللَّهُ هَذِهِ الْأُمَّهَ – أَوْ قَالَ أُمَّتِی – عَلَى الضَّلَالَهِ»: «الله جل جلاله این امت، یا فرمود: امت مرا بر ضلالت جمع نمی‌کند»[۷].
در الفاظ روایتی دیگر آمده است: «واتَّبِعُوا السَّوادَ الأعظمَ فَإنَّهُ مَن شَذَّ شُذَّ فِی النَّارِ»: «از سواد اعظم «گروه پیروز» پیروی کنید؛ چرا که هر کس جدا شد و تار افتاد، به گوشه‌ی آتش درآید»[۸].
ابن مسعود رضی الله عنه روایت کرده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «لا یَحِلُّ دَمُ امْرِئ مُسْلِمٍ یَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنِّی رَسُولُ اللَّهِ، إِلاَّ بِإِحْدَى ثَلاثٍ: النَّفْسُ بِالنَّفْسِ، وَالثَّیِّبُ الزَّانِی، وَالْمَارِقُ لِدینِه التَّارِکُ لِلْجَمَاعَهِ»
ترجمه: «هر مسلمانی گواهی دهد که هیچ معبودی بجز الله وجود ندارد و من فرستاده‌ی الله هستم، ریختن خونش جایز نیست؛ مگر بخاطر یکی از این سه مورد: جان در مقابل جان، متأهل زناکار و کسی که از دین خارج شده و جماعت مسلمانان را رها کند»[۹].
عرباض بن ساریه رضی الله عنه گفته است: «وَعَظَنَا رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم یَوْمًا بَعْدَ صَلَاهِ الغَدَاهِ مَوْعِظَهً بَلِیغَهً ذَرَفَتْ مِنْهَا العُیُونُ وَوَجِلَتْ مِنْهَا القُلُوبُ، فَقَالَ رَجُلٌ: إِنَّ هَذِهِ مَوْعِظَهُ مُوَدِّعٍ فَمَاذَا تَعْهَدُ إِلَیْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَهِ، وَإِنْ عَبْدٌ حَبَشِیٌّ، فَإِنَّهُ مَنْ یَعِشْ مِنْکُمْ یَرَى اخْتِلَافًا کَثِیرًا، وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُورِ فَإِنَّهَا ضَلَالَهٌ فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ مِنْکُمْ فَعَلَیْهِ بِسُنَّتِی وَسُنَّهِ الخُلَفَاءِ الرَّاشِدِینَ المَهْدِیِّینَ، عَضُّوا عَلَیْهَا بِالنَّوَاجِذِ »
ترجمه: «رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از نماز صبح ما را چنان موعظه‌ی رسا و شیوایی نمود که چشم‌ها از آن به اشک آمد و دل‌ها ترسید. فردی گفت: گویا این موعظه‌ی شخصی است که الوداع می‌گوید، پس ای رسول الله چه وصیتی به ما می‌کنید؟ فرمود: شما را به پروای الهی و حرف شنوی و فرمانبرداری سفارش مى‌کنم اگر چه برده‌ای برشما امیر شود؛ زیرا کسی از شما که زندگی سپری کند، اختلاف بسیاری خواهد دید. و شما را از نوآوریِ دینی برحذر مى‌دارم؛ چرا که هر بدعتی گمراهی است. هر کدامتان آن زمانه را دریافتید، برشماست که از سنت من و خلفای راشدینِ هدایت‌شده پیروی کنید، بر این روش سخت پایبند باشید»[۱۰].
جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت کرده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «کَانَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم إِذَا خَطَبَ احْمَرَّتْ عَیْنَاهُ، وَعَلَا صَوْتُهُ، وَاشْتَدَّ غَضَبُهُ، حَتَّى کَأَنَّهُ مُنْذِرُ جَیْشٍ یَقُولُ: «صَبَّحَکُمْ وَمَسَّاکُمْ»، وَیَقُولُ: «بُعِثْتُ أَنَا وَالسَّاعَهُ کَهَاتَیْنِ»، وَیَقْرُنُ بَیْنَ إِصْبَعَیْهِ السَّبَّابَهِ، وَالْوُسْطَى، وَیَقُولُ: «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ خَیْرَ الْحَدِیثِ کِتَابُ اللهِ، وَخَیْرُ الْهُدَى هُدَى مُحَمَّدٍ، وَشَرُّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا، وَکُلُّ بِدْعَهٍ ضَلَالَهٌ» ثُمَّ یَقُولُ: «أَنَا أَوْلَى بِکُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ، مَنْ تَرَکَ مَالًا فَلِأَهْلِهِ، وَمَنْ تَرَکَ دَیْنًا أَوْ ضَیَاعًا فَإِلَیَّ وَعَلَیَّ».
ترجمه: «وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم سخنرانی می‌نمود، چشمانش قرمز شده و صدایش بالا می‌رفت و عصبانی می‌شد، گویا که از هجوم یک لشکر بیم می‌داد. می‌فرمود: «مواظب حمله‌ی دشمن در سپیده دم و شب‌هنگام باشید». و می‌فرمود: «من و قیامت همانند این دو مبعوث شدیم» و دو انگشت سبابه و وسط را به هم می‌چسباند[۱۱]. و می‌فرمود: «اما بعد، بهترین گفتار، کتاب الله است و بهترین روش، روش محمد؛ بدترین امور، بدعت‌های دینی است و هر بدعت، گمراهی است». در ادامه گفت: من از هر مؤمن نسبت به خودش مستحق‌تر هستم؛ هر کس مالی را باقی گذاشت، از آنِ اهل و خانواده‌ی اوست و هر کس قرضی یا خانواده‌ی محرومی برجا گذاشت، مسئولش من و (حل مشکلش) بر من است»[۱۲].
[۱]– بخاری (۷۰۵۳).
[۲]– بخاری (۷۰۵۴) و مسلم (۴۸۹۶).
[۳]– احمد، ترمذی، حاکم و ابن ابی عاصم.
[۴]– احمد (۷۱۲۹) و حاکم (۷۶۶۵). تعلیق شعیب الأرنؤوط : صحیح است بغیر از این قولش: « إلا من ثلاث…».
[۵]– ابوداود (۲۵۶۰). آلبانی می‌گوید ضعیف است.
[۶]– ترمذی (۲۱۶۶)، طبرانی و ابن ابی عاصم. آلبانی می‌گوید صحیح است.
[۷]– ترمذی، حاکم، ابن ابی عاصم (۸۰)، طبرانی و لالکائی.
[۸]– حاکم (۳۹۵). ابن حجر در إتحاف المهره (۸/۵۲۹ ) می‌گوید ضعیف است
[۹]– بخاری (۶۸۷۸).
[۱۰]– ابوداود، احمد (۱۷۱۴۴) و ترمذی (۲۶۷۶) آلبانی و شعیب الأرنؤوط می‌گویند صحیح است.
[۱۱]– کنایه از فاصله‌ی بسیار کمِ میان بعثت رسول الله صلی الله علیه وسلم و بر پایی قیامت است. مترجم.
[۱۲]– مسلم (۸۶۷).