سنت قبلیه و بعدیه نماز جمعه

الحمدلله

درباره تعداد رکعات نمازسنت که بعد از جمعه خوانده می شود چند حدیث وارد شده است:

حدیث اول : دو رکعت

از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت است که:

(أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم کَانَ لاَ یُصَلِّی بَعْدَ الْجُمُعَهِ حَتَّی یَنْصَرِفَ، فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ).

بخاری (۹۳۷)، ومسلم (۸۸۲).

یعنی : رسول خدا صلی الله علیه وسلم بعد از نماز جمعه، نمازی نمی خواند مگر زمانی که به خانه اش برمی گشت، آنگاه، در منزل دو رکعت نماز می گزارد.

حدیث دوم : چهار رکعت .

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند :

« إِذَا صَلَّی أَحَدُکُمْ الْجُمُعَهَ فَلْیُصَلِّ بَعْدَهَا أَرْبَعًا».

مسلم (۸۸۱).

یعنی : «هرگاه یکی از شما نماز جمعه خواند، بعد از آن چهار رکعت (سنت) بخواند».

و به علت اختلاف در روایات، علماء نیز درباره تعداد رکعات نماز سنت بعد جمعه اقوال مختلفی دارند :

قول اول : سنت است که دو رکعت خوانده شود، و ابن عمر رضی الله عنه چنین کرده است.

قول دوم : اکثر فقهاء گفتند » مستحب است چهار رکعت بعد از جمعه خوانده شود، که از عبدالله بن مسعود رضی الله عنه و شاگردانش این قول روایت شده است،

چنانکه در “مصنف ابن أبی شیبه”
(۲/۴۰-۴۱) آمده، و رأی احناف نیز همین است چنانکه در “رد المحتار” (۲/۱۲-۱۳) ذکر شده، امام شافعی نیز بر همین قول است و گفته : «ولی ما می گئیم : چهار رکعت خوانده شود».

“الأم” (۷/۱۷۶).

قول سوم : تخییر بین دو یا چهار رکعت.

امام احمد گفته :
« بعد از جمعه اگر خواست دو رکعت بخواند وگرنه چهار رکعت بخواند»

“المغنی” (۲/۱۰۹).

قول چهارم : هرکس سنت بعدیه جمعه را در مسجد خواند چهار رکعت بخواند، و اگر در منزل خواند دو رکعت بخواند.

امام ابن قیم می گوید : «استاد ما أبو العباس ابن تیمیه گفته :
اگر در مسجد نماز خواند چهار بخواند و اگر در خانه اش خواند دو رکعت بخواند.

می گویم : احادیث هم بر همین قول دلالت دارند، و ابوداود از ابن عمر ذکر کرده که او هرگاه در مسجد نماز می خواند چهار رکعت می خواند و اگر در خانه اش می خواند دو رکعت می خواند».

“زاد المعاد” (۱/۴۱۷) .

علمای هیئت دائمی افتاء نیز همین قول را برگزیدند.

“فتاوی اللجنه الدائمه” (۶/۱۳۱) .

قول پنجم : مستحب است شش رکعت خوانده شود، و این قول از علی بن ابی طالب رضی الله عنه و از جماعتی از سلف روایت شده است،

نگاه کنید به : “مصنف ابن أبی شیبه” (۲/۴۰-۴۱). و این قول برگزیده ابویوسف (شاگرد ابوحنیفه) و طحاوی از احناف نیز هست :

“شرح معانی الآثار” (۱/۳۳۷)، و حافظ ابن رجب در “القواعد” (ص/۱۵) این قول را غریب دانسته است.

از علامه ابن عثیمین درباره چگونگی جمع بین احادیث وارده سوال شد، ایشان پاسخ دادند :

«اهل علم به دلیل این اختلاف (روایت) آرای متفاوتی دارند :

بعضی از آنها گفتند : شش رکعت خوانده می شود، دو رکعت بوسیله سنت فعلیه ثابت است و چهار رکعت هم با سنت قولیه، این یک قول،

قول دوم : معتبر (سنت قولیه) است، یعنی چهار رکعت نماز خوانده شود، پس سنت جمعه تنها چهار رکعت است.

قول سوم : تفصیل : اگر در مسجئ نماز خواند چهار رکعت بخواند، و اگر در خانه اش خواند دو رکعت بخواند. که این رأی برگزیده شیخ الاسلام ابن تیمیه نیز هست.

و الحمدلله امر واسع است، یعنی : اگر به خانه رفت و چهار رکعت را با دو سلام خواند (دوتا دو رکعتی خواند) نیک است و ضرری ندارد ان شاء الله».

“لقاءات الباب المفتوح” (لقاء رقم/۲۱۴، سؤال رقم/۸) .

خلاصه اینکه : امر واسع است؛ یا بین دو رکعت و چهار رکعت یکی را انتخاب کند، و یا اگر خواست در خانه چهار بخواند و در مسجد دو رکعت.

وصلی الله علی محمد وعلی اله وصحبه.

مقاله پیشنهادی

خیار(داشتن اختیار در معامله)

حکمت مشروعیت داشتن اختیار در معامله داشتن حق اختیار در معامله از محاسن اسلام است؛ …