یکی از اسباب هدایت، علم است. بنابراین هر آن کس علم بیشتری نسبت به دینش داشته باشد به هدایت نیز نزدیکتر است و احتمال اغوای او توسط شیاطین جن و انس کاهش مییابد، از اینرو کسب علوم شرعی راه خوبی برای حفظ ایمان است.
قال الإمام ابن القیم رحمه الله: «کل ما کان فی القرآن من مدح للعبد فهو من ثمره العلم، وکل ما کان فیه من ذم للعبد فهو من ثمره الـجهل»[۱].
امام ابن قیم رحمه الله فرمودند: «هر جا در قرآن از عبدی مدح و تمجید شده است بخاطر ثمره علم (او) بوده است، و هر جایی که در قرآن بنده ای مورد ذم و سرزنش قرار گرفته به دلیل ثمره جهل (او) بوده است».
عمر بن خطاب رضی الله عنه و تشویق برای تحصیل علم و دانش:
امیرالمؤمنین عمر بن خطاب رضی الله عنه فرمودند: «هیچ گاه انسانی دانشمند نمیشود مگر آنکه به بالاتر از خود حسد نورزد، و به پایینتر از خود در علم بسنده نکند، و در مقابل علم خود از کسی مزدی دریافت نکند»[۲].
و قال: «تفقّهوا قبل أن تسودوا»[۳].
و فرمود: «علم را فرا گیرید قبل از این که سردار شوید».
یعنی قبل از این که به ریاست و مقامی برسید علم را فرا گیرید چرا که بعدا فرصت فرا گرفتن علم به دست نمیآید.
و قال عمر س: «موت ألف عابد أهون من موت عالـم بصیر بحلال الله وحرامه»[۴].
و فرمود: «مرگ هزار عابد آسانتر از مرگ یک عالم آگاه به حرام و حلال خدا است».
و حال سخنانی از ابن مسعود رضی الله عنه:
قال عبد الله رضی الله عنه: «تعلموا العلم فإذا علمتم فاعملوا».
و قال: «ویل لـمن لا یعلم، ولو شاء الله لعلمه، وویل لـمن یعلم، ثم لا یعمل»[۵].
عبدالله بن مسعود رضی الله عنه فرمود: «علم بیاموزید، و هرگاه آموختید پس به آن عمل کنید».
و فرمود: «وای بر کسی که نمیداند، و اگر خدا بخواهد وی را علم میدهد، و وای بر آنکس که علم دارد ولی به آن عمل نمیکند».
[۱]– «مفتاح السعاده» (۱/ ۱۰۸).
[۲]– «فرائد الکلام» (ص ۱۳۵).
[۳]– «فتح الباری» (۱/ ۱۹۹).
[۴]– «مفتاح دار السعاده» (۱/۱۲۱).
[۵]– «حلیه الأولیاء وطبقات الأصفیاء» أبونعیم اصفهانی.