سلسله مطالب برخورد و رفتار پیامبر صلی الله علیه وسلم با خانواده و نزدیکان و اطرافیانش (۳۶)

آنان را بر مداومت بر اعمال نیک تشویق می کرد، گرچه کم باشد:

از عایشه رضی الله عنها روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:
«أَحَبُّ الأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَل»[بخاری: ۶۴۶۵؛ مسلم: ۷۸۳].
(محبوب ترین کارها نزد الله متعال مداوم ترین آن است گرچه کم باشد).
قاسم بن محمد می گوید: «عایشه هرگاه کاری را انجام می داد بر آن ملازمت داشت» .
ابن الجوزی می گوید: «عمل مداوم را دوست داشت به دو خاطر:
اول: کسی که بعد از انجام عمل آن را ترک می کند مانند کسی است که از آن عمل روی گردان شده.
دوم: کسی که همیشه بر خیر مداومت دارد مانند خادمی است که همیشه خدمت می کند، کسی که هر روز در یک وقت معینی در خدمت گذاری حاضر است مانند کسی نیست که یک روز کامل در خدمت حاضر باشد، سپس کارش را ادامه نمی دهد» .
رسول الله همسرانش را ارشاد می نمود و آنان را به انفاق و صدقه و خیرات تشویق می کرد:

از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم به ایشان فرمودند:
«یَا عَائِشَهُ اسْتَتِرِی مِنْ النَّارِ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَهٍ فَإِنَّهَا تَسُدُّ مِنْ الْجَائِعِ مَسَدَّهَا مِنْ الشَّبْعَانِ» [احمد: ۲۳۹۸۰؛ صحیح الترغیب و الترهیب؛ ابن حجر نیز در فتح البتری ان زا صخیخ دانسته].
(ای عایشه خود را از آتش برهان واگرچه با نصف دانه خرما باشد، زیرا آن برای فرد گرسنه مانند سیر شدن شخص سیر است).
شق التمره: نصف و یک قسمت از دانه خرما است، بدین معنی: با کمترین قسمت خرما، و غیره (خود را از آتش نجات بده).

رسول الله صلی الله علیه وسلم عایشه را تشویق می کند که میان خودش با آتش پرده ای از صدقه و اعمال نیک قرار دهد، گرچه بسیار اندک باشد، صدقه بسیار ناچیز و کم شخص را از آتش در امان نگاه می دارد.
و از عایشه رضی الله عنها روایت است که گفت:
«دَخَلَ عَلَیَّ سَائِلٌ مَرَّهً وَعِنْدِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَأَمَرْتُ لَهُ بِشَیْءٍ ثُمَّ دَعَوْتُ بِهِ فَنَظَرْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ- أَمَا تُرِیدِینَ أَنْ لَا یَدْخُلَ بَیْتَکِ شَیْءٌ وَلَا یَخْرُجَ إِلَّا بِعِلْمِکِ، قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: مَهْلًا یَا عَائِشَهُ لَا تُحْصِی فَیُحْصِیَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَیْکِ»[ابوداود: ۱۷۰۰؛ و نسائی: ۲۵۴۹؛ صحیح الجامع: ۷۹۳۲].
(روزی گدایی نزد من آمد و رسول الله صلی الله علیه وسلم نشسته بود، فرمان دادم به او چیزی بدهند، سپس گفتم آن چیز را بیاورند و به آن نگاهی انداختم، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: آیا دوست نداری چیزی به خانه ات وارد و از آن خارج نشود مگر اینکه از آن با خبر باشی؟ گفتم: بله، فرمود: صبر کن (عجله مکن) ای عایشه نشمار که در این صورت الله نیز بر تو می شمارد) .
«إحصاء (شمردن) به معنای: شناخت اندازه هرچیزی از لحاظ وزن یا عدد است.

معنای حدیث نهی از ندادن صدقه از ترس تمام شدن مال است، زیرا این بزرگ ترین سبب قطع شدن برکت است؛ و الله متعال بر انفاق و بخشش بدون حساب اجر می دهد، و کسی که هنگام بذل وبخشش نمی شمارد هنگام پاداش گرفتن نیز مورد حساب قرار نمی گیرد، و هرکس یقین داشته باشد الله از جایی که خودش گمان نمی کند به او روزی می دهد پس باید بدون حساب عطا و بخشش کند» .

و زمانی که خانواده پیامبر صلی الله علیه وسلم یک گوسفند را ذبح کردند، پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسید:
«مَا بَقِیَ مِنْهَا؟ قَالَتْ عائشهُ: یا رَسُولَ اللهِ: مَا بَقِیَ، إِلاَّ کَتِفُهَا فَقَالَ صلی الله علیه وسلم: کُلُّهَا قَدْ بَقِیَ إِلَّا کَتِفَهَا»[ترمذی: ۲۳۹۴؛ سلسله الصحیحه: ۲۵۴۴].
(چه مقدار از آن باقی مانده؟ عایشه گفت: یا رسول الله: بجز شانه اش چیزی باقی نمانده، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: همه آن باقی مانده بجز شانه اش).
یعنی: آنچه صدقه داده ای: باقی مانده است، و آنچه نزد خودت مانده باقی نمی ماند، اشاره دارد به سخن الله متعال: {مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ} {النحل: ۹۶}. (آنچه نزد شماست فنا می شود و آنچه نزد الله است باقی است).

مقاله پیشنهادی

روش حج رسول الله صلی الله علیه وسلم

عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رضی الله عنهما قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه …