وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
آن‌گاه که سرشت اکثر بشر تباه گشت، و از آنجا که ﴿وَکَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ أَکۡثَرَ شَیۡءٖ جَدَلٗا﴾ [الکهف: ۵۴].
یعنی: «و انسان از هر چیزی برخوردش ستیزه جو تر است»، شیطان رفتار ناشایست انسان را برایش زیبا جلوه داد و به همدستیِ باطل، حق را بر آنان پوشاند؛ مقدماتِ تباهی و فساد را در دلشان فراهم نمود تا با آن از باطلشان دفاع و پشتیبانی کردند ﴿وَیُجَٰدِلُ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْ بِٱلۡبَٰطِلِ لِیُدۡحِضُواْ بِهِ ٱلۡحَقَّ﴾ [الکهف: ۵۶]:
یعنی: «و آنان که کافرند به وسیله‌ی سخن باطل، ستیزه جویی و نزاع می‌کنند تا به وسیله آن حق را تباه کنند».
آدمیزاد وقتی فطرتش تباه می‌گردد، و بصیرتش به ظُلمت و سیاهی می‌گراید، و عقلش از دست می‌رود، و در پی آن باطل را حق پنداشته و حق را باطل می‌انگارد، و یا کلاً از حق منحرف گشته و آن را نمی‌بیند، چقد خوشحال و شادمان می‌گردد! لیکن الله جل جلاله که حکیم و خبیر است می‌گوید: ﴿فَیُضِلُّ ٱللَّهُ مَن یَشَآءُ وَیَهۡدِی مَن یَشَآءُۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِیزُ ٱلۡحَکِیمُ﴾ [إبراهیم: ۴].
یعنی: «پس هر کس را بخواهد گمراه کرده و هر که را بخواهد، هدایت می‌نماید، و او توانای شکست ناپذیر و حکیم است».
و ﴿مَن یَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن یُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ وَلِیّٗا مُّرۡشِدٗا﴾ [الکهف: ۱۷].
یعنی: «الله هر که را هدایت کند، راه یافته است و هر که را گمراه نماید، هرگز برای او یاور و دوست هدایت کننده ای نخواهی یافت».
بی‌دینان با خود نزاع کرده و چندین دسته و گروه شدند، و در درکات و سرازیری‌های کفر و ضلالت، و سرگردانی و دوری از راهِ راست، متفاوت‌اند. دسته‌ای آفریدگار را منکرند و برخی یگانگی او تعالی را رد کرده و بعضی، نبوت را قبول نداشته و گروهی منکر بَعث و معاداند. و دیگر مقولاتِ فاسد که شیطان آن را به دوستان خویش القاء می‌کند هم، بر همین منوال است[۱].
ابن حزم رحمه الله گفته است: «شش گروه‌اند که سرانِ گروه‌های مخالف با دین اسلام محسوب می‌شوند، سپس هر کدام از این شش گروه به دسته‌های متعددی تبدیل شدند؛ ان شاء الله همه را ذکر خواهم کرد. شش گروهِ مذکور بر مبنای دوری آنان از اهل سنت و جماعت به این ترتیب‌اند:
- آنان که حقایق را باطل می‌دانند و متکلمین، آن‌ها را «سوفسطایی» می‌نامند.
- آنان که حقایق را قبول دارند، ولی گویند: جهانِ هستی از ازل و دیرباز بوده است و پدیدآورنده و مدبّری ندارد.
- کسانی که گویند: عالَم هستی از دیرباز بوده است و مدبّر هم داشته است.
- دسته‌ای که به وجود حقایق معتقدند؛ لیکن برخی از آنان گویند: جهان از همان قدیم بوده است، و برخی دیگر گویند: خیر؛ جهان نوپیداست. ولی هر دو متفق‌اند که جهان هستی از همان قدیم‌الایام مدبّران فراوانی داشته است؛ و در تعداد این مدیران اختلاف نظر دارند.
- کسانی که حقایق را می‌پذیرند و معتقد به خلقت جهان هستند و می‌گویند: آفریدگارِ آن، از ازل بوده است؛ لیکن نبوّت‌ها را به کلّی منکرند.
- آنان که معتقد به اثبات حقایق‌اند و گویند جهان مخلوق است و آفریدگارش یکتاست و او از دیرباز بوده است. نبوت پیامبران را قبول داشته و در مورد بعضی از ایشان اختلاف دارند؛ برخی را پذیرفته و برخی دیگر را انکار می‌کنند»[۲].
این مطالب در مورد مخالفینِ دین اسلام بود. اما در مورد امت اسلامی، وقتی الله جل جلاله با این سخن ﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِی کُلِّ أُمَّهٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَ﴾ [النحل: ۳۶].
یعنی: «و همانا در هر امتی پیامبری فرستادیم که الله را بپرستید و از طاغوت بپرهیزید»، در هر قومی فرستاده‌ای را برگزید که قومش را به دین الله جل جلاله که اسلام بود، فرا می‌خواند.
اسلام یعنی تسلیم شدن در برابر الله جل جلاله؛ چرا که ﴿إِنَّ ٱلدِّینَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُ﴾ [آل عمران: ۱۹].
یعنی: «مسلماً دینِ نزد الله، اسلام است». همان اسلامی که الله جل جلاله غیر از آن، دین دیگری را نمی‌پذیرد ﴿وَمَن یَبۡتَغِ غَیۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِینٗا فَلَن یُقۡبَلَ مِنۡهُ وَهُوَ فِی ٱلۡأٓخِرَهِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ٨۵﴾ [آل عمران: ۸۵].
یعنی: «و هرکه جز اسلام، دینی طلب کند، هرگز از او پذیرفته نمی‌شود و او در آخرت از زیانکاران است».
ابن تیمیه رحمه الله می‌گوید: «تمام پیامبران با دین اسلام مبعوث شدند؛ و آن دینی است که الله جل جلاله از اولین و آخرین، فقط همین دین را می‌پذیرد»[۳]. و گفته است: «اما کتاب‌های آسمانی که به صورت متواتر از پیامبران † ثابت است، قاطعانه گویند: الله جل جلاله جز دین توحیدی را از هیچ کس نمی‌پذیرد؛ و آن دین، به صورت عام اسلام است، یعنی الله را یگانه و بدون شریک پرستیدن و به کتاب‌ها و فرستادگان و روز قیامت ایمان داشتن»[۴].
شیخ الاسلام رحمه الله گفته است: «این فرموده‌ی الهی ﴿قُلۡ أَمَرَ رَبِّی بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَقِیمُواْ وُجُوهَکُمۡ عِندَ کُلِّ مَسۡجِدٖ وَٱدۡعُوهُ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ﴾ [الأعراف: ۲۹]:.
یعنی: «بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده و در هر عبادتی روی به او آورید. و او را مخلصانه بخوانید که دین از آنِ اوست». در کنار دادگری، به توحید که همان عبادت خالص و بدور از شرک به الله جل جلاله است هم، دستور داده است؛ چرا که توحید، اصل دین است و نقطه‌ی مقابلِ آن، گناهی است که آمرزیده نخواهد شد. الله جل جلاله فرموده است: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُ﴾ [النساء: ۴۸].
یعنی: «مسلماً الله این‌که به او شرک ورزیده شود را نمی‌آمرزد، و غیر آن را برای هر کس که بخواهد می‌آمرزد». اسلام همان دینی است که الله جل جلاله تمام پیامبران را بدان دستور داده است و ایشان را با آن، به سوی همه‌ی ملت‌ها فرستاده است.. . یعنی اسلامِ به معنای عام؛ که تمام پیامبران بر آن اتفاق نظر داشته‌اند… و چنین توحیدی که اصلِ دین محسوب می‌شود، بزرگ‌ترین عدالت است. و نقطه‌ی مقابل آن، شرک می‌باشد که بزرگ‌ترین ظلم است»[۵].
همچنین می‌گوید: «دینِ الله که همان اسلام است، مبتنی بر دو اصل می‌باشد: نخست این‌که الله به یگانگی پرستش شود و هیچ نوع شرکی به او صورت نگیرد. و دیگر این‌که به همان روش که رسول الله صلی الله علیه وسلم مشروع نموده است، پرستش شود. و این دو اصل، همان «أشهد أن لا إله إلا الله وأن محمداً عبده ورسوله» است که هویت و حقیقت سخن ماست»[۶].
ابن کثیر : در تفسیر آیه‌ی ﴿لِکُلّٖ جَعَلۡنَا مِنکُمۡ شِرۡعَهٗ وَمِنۡهَاجٗا﴾ [المائده: ۴۸].
یعنی: «برای هر یک از شما شریعت و راه روشنی قرار دادیم».
وی می‌گوید: این آیه خبر از امت‌هایی می‌دهد که از منظر شریعت و احکام به دستور الله جل جلاله که پیامبران را با آن مبعوث کرده است، با یکدیگر تفاوت دارند، ولی در توحید یکی هستند… اما در امر و نهیِ شریعت و قوانین اختلاف دارند… و دینی که فقط الله متعال آن را قبول دارد، توحید و اخلاص برای الله جل جلاله می‌باشد؛ که دست‌آوردِ تمام پیامبران بوده است[۷].
[۱]– ابن قیم / در مورد آیه‌ی ۳۶ سوره‌ی قیامت ﴿أَیَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَن یُتۡرَکَ سُدًى٣۶﴾ [القیامه: ۳۶]: «آیا انسان گمان می‌کند بیهوده و مهمل رها می‌شود؟!» می‌گوید: از اسرار و شگفتی‌‌های آیه این است که نبوت و معاد با عقل اثبات می‌گردد. و این، یکی از دو باورِ یاران و همفکران ما و دیگران است؛ و درست هم همین است؛ زیرا از مستلزماتِ فرمانروایی به حقش این است که امر و نهی کرده و جزا و مجازات دهد. همچنین می‌طلبد که پیامبران خویش را گسیل داشته و کتاب‌های خویش را فرو فرستد. و حتما باید روزی باشد که در آن نیکوکار به پاس عمل خود و بدکار به سبب کرده‌ی خویش جزا و سزا بیند. التبیان فی اقسام القرآن نوشته‌ی ابن قیم : ص ۱۶۱- ۱۶۲.
[۲]– الفصل فی الملل و الأهواء و النحل ج ۱ ص ۳.
[۳]– العبودیه ص ۳۴.
[۴]– الفتاوی الکبری ج۱ ص ۳۳۵.
[۵]– الفتاوی الکبری ج ۱ ص ۳۸۴.
[۶]– قاعده جلیله فی التوسل و الوسیله ص ۱۶۲.
[۷]– تفسیر ابن کثیر ج ۲ ص ۶۶.