زمان ذبح قربانی چه وقت است؟

زمان ذبح قربانی چه وقت است؟

 

الحمدلله،

وقت ذبح قربانی از بعد از اتمام نماز جماعت عید قربان (دهم ذی الحجه) شروع می شود، و با غروب خورشید در روز سیزدهم ذی الحجه به اتمام می رسد، با این حساب زمان ذبح قربانی چهار روز است : روز عید قربان، و سه روز بعد از آن (که این سه روز را ایام التشریق گویند).

اگر خارج از این اوقات ذبح شود، بعنوان قربانی شمرده نخواهد شد، بلکه صدقه است.

و اما بهترین وقت آنست که بعد از نماز عید ذبح شود، چنانکه رسول خدا صلی الله علیه وسلم چنین کردند، از جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت است که گفت : « شَهِدْتُ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الأَضْحَی بِالْمُصَلَّی فَلَمَّا قَضَی خُطْبَتَهُ نَزَلَ عَنْ مِنْبَرِهِ فَأُتِیَ بِکَبْشٍ فَذَبَحَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ بِیَدِهِ وَقَالَ بِسْمِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَکْبَرُ هَذَا عَنِّی وَعَمَّنْ لَمْ یُضَحِّ مِنْ أُمَّتِی» ترمذی (۱۵۲۱).

یعنی : «همراه رسول خدا صلی الله علیه وسلم نماز عید قربان را در مصلی خواندیم، وقتی خطبه را به پایان رسانید از منبرشان پایین آمدند و قوچی آوردند و رسول خدا صلی الله علیه وسلم با دستش آنرا ذبح نمود و گفت : بسم الله والله اکبر، این از (طرف) من و کسانی از امتم است که قربانی نکردند».

و سنت است اولین چیزی که در روز عید می خورد، از قربانی خویش بخورد، امام احمد از بریده رضی الله عنه روایت کرده که گفت : «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لا یَغْدُو یَوْمَ الْفِطْرِ حَتَّی یَأْکُلَ، وَلا یَأْکُلُ یَوْمَ الأَضْحَی حَتَّی یَرْجِعَ، فَیَأْکُلَ مِنْ أُضْحِیَّتِهِ» مسند أحمد (۲۲۴۷۵).

یعنی : « رسول خدا صلی الله علیه وسلم در روز عید فطر تا چیزی نمی خورد (چند عدد خرما) از خانه (برای نماز) بیرون نمی شد، و در روز عید قربان چیزی نمی خورد تا اینکه از (نماز عید) بازمی گشت، و از قربانی اش می خورد».

امام ابن قیم در “زاد المعاد” (۲/۳۱۹) می گوید : «علی بن ابی طالب رضی الله عنه گفته : روزهای قربانی : روز عید قربان و سه روز بعد از آن است. و این مذهب امام اهل بصره یعنی حسن بصری، و امام اهل مکه یعنی عطاء بن ابی رباح، و امام اهل شام یعنی اوزاعی، و امام فقهای حدیث یعنی شافعی رحمه الله است، و ابن منذر نیز همین رأی را برگزیده، و چونکه (این) سه (روز) مختص ایام منی و ایام رمی جمرات و ایام التشریق است، و روزه گرفتن در آنها حرام است، پس در این احکام برادر هستند، پس چگونه در جواز ذبح (بین آنها) فرق قائل شد درحالیکه نه نصی (برای این افتراق) در دست است و نه اجماعی، و (حدیثی) از دو وجه مختلف که همدیگر را تقویت می کنند از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت شده که فرمودند : «کُلُّ مِنًی مَنْحَرٌ، وَکُلُّ أَیَّامِ التَّشْرِیقِ ذَبْحٌ». یعنی : «تمام سرزمین منی محل قربانی است، و تمام روزهای ایام التشریق وقت ذبح قربانی است»».

علامه البانی حدیث مذکور را در “السلسله الصحیحه” (۲۴۷۶) صحیح دانسته است.

و علامه ابن عثیمین در رساله “أحکام الأضحیه” درباره وقت ذبح قربانی چنین گفته : «از بعد از نماز عید قربان تا غروب خورشید آخرین روز ایام التشریق یعنی روز سیزدهم ذی الحجه (وقت ذبح قربانی است)، پس روزهای ذبح چهار تا هستند : روز عید بعد از نماز، و سه روز بعد از آن، و هرکس قبل از پایان نماز عید یا بعد از غروب خورشید روز سیزده ذی الحجه قربانی کند، قربانی او صحیح نیست .. اما اگر عذری برای او پیش آید که موجب تاخیر از ایام التشریق شود، مثلا حیوان مورد نظر برای قربانی بدون سهل انگاری صاحبش فرار کند و تا بعد از فوت وقت آنرا نیابد، و یا شخصی را وکیل ذبح کرده باشد و وکیل (ذبح آنرا) فراموش کند تا وقت به پایان می رسد، ایرادی ندارد به دلیل عذر بعد از خروج وقت آنرا ذبح کند، قیاس بر کسی که در وقت نماز در خواب مانده یا فراموش می کند که وقت نماز رسیده کو بعد از بیدار شدن و یا یادآوری نمازش را می خواند.

همچنین ذبح قربانی در شب و روز جایز است، البته در روز اولاتر است، و بعد از خطبه روز عید افضل تر است..». با اختصار .

و در فتوای هیئت دائمی افتاء آمده : «روزهای ذبح هَدی تمتع و قران و ذبح قربانی چهار روز هستند : روز عید و سه روز بعد از آن، و با غروب خورشید روز چهارم وقت ذبح به پایان می رسد، و این بر اساس صحیح ترین قول از اقوال اهل علم است».

“فتاوی اللجنه الدائمه” (۱۱/۴۰۶).

 

والله اعلم