اهل سنت و الجماعت:
شفاعت و مقام محمود را برای پیامبر صلی الله علیه و سلم در روز قیامت، اثبات مینمایند:
- شفاعت ایشان صلی الله علیه و سلم برای مردم که در محشر منتظرند تا در میانشان فیصله شود و این جایگاه محمود است.
- شفاعت ایشان صلی الله علیه و سلم برای اهل بهشت تا وارد آن شوند و پیامبر صلی الله علیه و سلم اولین کسی است که وارد آن میشود.
- شفاعت ایشان برای عمویش ابوطالب تا از عذابش کاسته شود.
و این سه شفاعت مختص رسول اکرم صلی الله علیه و سلم است و کسی دیگر از آن بهرهای ندارد و شفاعت ایشان صلی الله علیه و سلم برای رفع درجات بعضی از امتش که وارد بهشت میشوند. ایشان شفاعت میکند تا مقامشان بالاتر برود و شفاعت ایشان صلی الله علیه و سلم برای گروهی از امت که بدون حساب وارد بهشت میگردند. و شفاعت ایشان در مورد اقوامی که نیکی و بدیهایشان برابر است، رسول اکرم صلی الله علیه و سلم شفاعت میکند تا به بهشت بروند و در مورد گروههای دیگری که فرمان داده شده به دوزخ برده شوند شفاعت میکند تا آنها وارد آن نگردند.
و برای موّحدانی که به دوزخ رفتهاند شفاعت میکند آنگاه وارد بهشت میگردند.
و در این شفاعت ملائکه و پیامبران و شهدا و صدیقان و صالحان و مومنان[۱] با رسول اکرم صلی الله علیه و سلم مشارکت دارند، سپس الله متعال اقوامی را بدون شفاعت و فقط با لطف و کرم و رحمت خویش از دوزخ بیرون میکند.
و عمل صالح روز قیامت برای کسی که آن را انجام داده شفاعت میکند، چنان که رسول اکرم صلی الله علیه و سلم میفرماید: «روزه و قرآن روز قیامت برای بنده شفاعت میکنند»[۲].
اما برای کافران و مشرکین شفاعتی نخواهد بود، چنان که الله متعال میفرماید: ﴿وَأَنذِرۡهُمۡ یَوۡمَ ٱلۡأٓزِفَهِ إِذِ ٱلۡقُلُوبُ لَدَى ٱلۡحَنَاجِرِ کَٰظِمِینَۚ مَا لِلظَّٰلِمِینَ مِنۡ حَمِیمٖ وَلَا شَفِیعٖ یُطَاعُ١٨﴾ [غافر: ۱۸].
«و آنانرا از روز نزدیک (قیامت) بترسان، آنگاه که دلها به حلقومها میرسند درحالیکه ساکت هستند و سخن نمیگویند. ستمگران نه دارای دوستی دلسوزند و نه دارای میانجیگری که میانجی او پذیرفته گردد».
و میفرماید: ﴿فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَهُ ٱلشَّٰفِعِینَ۴٨﴾ [المدثر: ۴۸].
«پس شفاعت شفاعتکنندگان سودی به آنان نمیبخشد».
و همان طور که رسول اکرم صلی الله علیه و سلم خبر داده است مرگ روز قیامت آورده میشود و ذبح میگردد. و از بزرگترین نعمتهای الهی بر اهل بهشت و از سختترین چیزها برای دوزخیان، جاودانگی و پایان نیافتن زندگی آخرت است.
مرگ امری نامرئی است ولی آن وقت خداوند آن را مرئی و محسّم میکند و بین بهشت و دوزخ ذبح میشود، چنان که پیامبر صلی الله علیه و سلم میفرماید: «آنگاه که اهل بهشت به بهشت میروند و دوزخیان وارد دوزخ میگردند، مرگ را بین بهشت و جهنم میآورند و سپس ذبح میشود، و سپس منادی ندا میدهد ای اهل بهشت! مرگ نیست وای اهل دوزخ! مرگی نیست، و آنگاه شادمانی بهشتیان بیشتر میگردد و اندوه دوزخیان بیشتر میشود»[۳].
[۱]– این شفاعت دو شرط دارد: اول: اجازه الله متعال به شفاعت کننده چنان که میفرماید: ﴿مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِ﴾ [البقره: ۲۵۵]. چه کسی نزد او شفاعت میکند مگر با اجازه او دوم راضی بودن خداوند از کسی که برایش شفاعت میشود چون میفرماید: ﴿وَلَا یَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ﴾ [الأنبیاء: ۲۸]. و شفاعت نمیکنند مگر برای کسی که بپسندد و خداوند متعال همه شرایط شفاعت را در این آیه جمع کرده است: ﴿وَکَم مِّن مَّلَکٖ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِی شَفَٰعَتُهُمۡ شَیًۡٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن یَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن یَشَآءُ وَیَرۡضَىٰٓ٢۶﴾ [النجم: ۲۶].
[۲]– صحیح الجامع الصغیر آلبانی ش۳۸۸۲٫
[۳]– مسلم.