رکن اول اسلام از دو بخش تشکیل شده است :
اول :شهادت لا اله الا الله
دوم : شهادت محمد رسول الله
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید :اسلام بر دو اصل بنا شده است :جامه عمل پوشاندن به شهادت لا اله الا الله و جامه عمل پوشاندن به شهادت محمد رسول الله. {قاعده جلیله فی التوسل، ج۱_ص۲۶۴} .
و می گوید :چرا که اسلام بر دو اصل بنا شده است یکی از آن دو این است که الله را به تنهایی و بدون قرار دادن شریک عبادت کنیم.
دوم اینکه با آنچه از زبان رسولش صلی الله علیه و سلم برایمان تشریع نموده او را بپرستیم و با هوس ها و بدعت ها او را پرستش ننماییم. {مجموع الفتاوى ج۱_ص۸۰} .
و شهادت چند امر را می طلبد :
علم : چون عقیده بر آن بنا شده است و هرکس معنای شهادتین را نداند برایش ممکن نیست که به آنچه بر آن دلالت می کند اعتقاد داشته باشد و علمی که در گفتن شهادتین ضروری بوده این است که خلاصه آنچه را (شهادتین) بر آن دلالت می کند بداند.
جاری کردن بر زبان : باید شهادتین را بر زبان جاری کند چرا که سخن زبان شرط صحت ایمان است.
عمل : و آن هم با عمل نمودن به ضروریات شهادتین که عبادت کردن الله و ترک عبادت غیر اوست می باشد.
معنای شهادتین
(لا اله الا الله ) :معنایش :هیچ معبود برحقی جز الله وجود ندارد.
یعنی: هیچ معبودی که فقط او مستحق همه عبادتها باشد جز الله سبحانه وجود ندارد و پرستش هر معبودی غیر از الله عز وجل، باطل ترین باطل و دورترین گمراهی است.
و لا اله الا الله دو رکن دارد: نفی و اثبات
(لا إله) :همه آنچه را که غیر الله پرستش می شود نفی می کنی.
(إلا الله) :همه انواع عبادتها را به تنهایی و بدون قرار دادن شریک برای الله اثبات می نمایی.
الله تعالی می فرماید :<<وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ۖ [النحل_۳۶] :و در هر امتی رسولی را برانگیختیم (که بگوید) :الله را پرستش کنید و از طاغوت دوری جویید.
و می فرماید :<< فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ[البقره_۲۵۶] :هرکسی به طاغوت کفر ورزد و به الله ایمان بیاورد بی تردید به محکم ترین دستگیره چنگ زده است که پاره نمی شود و الله شنونده داناست.
و پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید :هرکسی لا اله الا الله بگوید و به آنچه غیر از الله پرستش می شود کفر ورزد مال و خونش حرام است و حسابش بر الله است.)(مسلم).
ابن القیم رحمه الله می گوید :روش قرآن این است که نفی را با اثبات همراه می سازد پس عبادت غیر الله را نفی کرده و عبادت او را اثبات می کند و این همان حقیقت توحید است چرا که نفی محض توحید نیست همچنانکه اثبات بدون نفی هم توحید نیست پس توحیدی که دربرگیرنده نفی و اثبات نباشد وجود ندارد و این حقیقت لا اله الا الله است.{بدائع الفوائد، ص۱۳۴} .
و معنای شهادت” أن محمدا رسول الله ” ایمان به رسالت او و تصدیق و پیروی از او و تبعیت کردن از سنتش است.