وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
روش امر به معروف و نهی از منکر، در برخورد با افراد مختلف، متفاوت است. معمولا طبع آدمی بگونه ای است که موافق با نرمی و مدارا است و از آن بیشتر تاثیر می‌پذیرد، اما نرم برخورد کردن با تمامی انسان‌ها مفید واقع نمی‌شود.
قال حافظ ابن رجب: قال بعض السلف: «من وعظ أخاه فیمـا بینه وبینه فهی نصیحه، ومن وعظه على رؤوس الناس فإنمـا وبَّخَه»[۱].
حافظ ابن رجب رحمه الله می‌فرماید: یکی از علمای سلف (پیشینیان ما) گفته است:
«هرکس برادرش را پنهانی وعظ و اندرز دهد این همان نصیحت (واقعی) است، اما هرکس او را نزد مردم و دیگران اندرز دهد در حقیقت او را توبیخ میکند».
وقال الفضیل بن عیاض رحمه الله: «الـمؤمن یستر وینصح، والفاجر یـهتک ویعیِّر»[۲].
و فضیل بن عیاض رحمه الله فرمودند: «مؤمن خطای مردم را می‌پوشاند و نصیحت میکند، اما انسان فاجر خطای مردم را افشاء میکند و سرزنش میکند».
وقال أحـمد رحمه الله: «الناس محتاجون إلى مداراه ورفق فی الأمر بالـمعروف بلا غلظه إلا رجل معلن بالفسق فلا حرمه له»[۳].
و امام احمد رحمه الله فرمودند: «مردم در هنگام امر به معروف به مدارا و نرمی نیاز دارند نه شدت و تندی، مگر برای مردی که علناً گناه و فسق میکند که دیگر حرمتی برایش نیست».
وقال سفیان الثّوریّ رحمه الله: «لا یأمر بالـمعروف ولا ینهى عن الـمنکر إلّا من کان فیه خصال ثلاث: رفیق بمـا یأمر، رفیق بمـا ینهى، عدل بمـا یأمر، عدل بمـا ینهى، عالـم بمـا یأمر، عالـم بمـا ینهى»[۴].
و امام سفیان ثوری رحمه الله فرمود: «کسی امر به معروف و نهی از منکر نکند مگر آنکه سه ویژگی را دارا باشد: به آنچه که امر و نهی میکند با نرم خویی رفتار کند، و به آنچه که امر و نهی میکند منصفانه برخورد کند، و به آنچه که امر و نهی میکند علم داشته باشد».
[۱]– «جامع العلوم والحکم» (ص: ۹۱).
[۲]– «جامع العلوم والحکم» (ص:۹۱).
[۳]– «جامع العلوم والحکم» (ص: ۳۴۲).
[۴]– «الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر للخلّال» (ص: ۴۶).