روز قیامت به حضرت آدم علیه السلام گفته می‌شود: گروه اهل آتش از فرزندانت را جدا کن(۲)

ترمذی، باب: [سوره الحج]

۳۱۷- «عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَیْنٍ رضی الله عنه أَنَّ النَّبِیَّ  صلی الله علیه و سلم لَمَّا نَزَلَتْ: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡۚ إِنَّ زَلۡزَلَهَ ٱلسَّاعَهِ شَیۡءٌ عَظِیمٞ ١ یَوۡمَ تَرَوۡنَهَا تَذۡهَلُ کُلُّ مُرۡضِعَهٍ عَمَّآ أَرۡضَعَتۡ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمۡلٍ حَمۡلَهَا وَتَرَى ٱلنَّاسَ سُکَٰرَىٰ وَمَا هُم بِسُکَٰرَىٰ وَلَٰکِنَّ عَذَابَ ٱللَّهِ شَدِیدٞ ٢﴾ [الحج: ۱-۲]، قَالَ: أُنْزِلَتْ عَلَیْهِ هَذِهِ وَهُوَ فِی سَفَرٍ، فَقَالَ: أَتَدْرُونَ أَیُّ یَوْمٍ ذَلِکَ؟ فَقَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: ذَلِکَ یَوْمَ یَقُولُ اللَّهُ لِآدَمَ: ابْعَثْ بَعْثَ النَّارِ، فَقَالَ: یَا رَبِّ! وَمَا بَعْثُ النَّارِ؟ قَالَ: تِسْعُ مِائَهٍ وَتِسْعَهٌ وَتِسْعُونَ، إِلَى النَّارِ، وَوَاحِدٌ إِلَى الجَنَّهِ، فَأَنْشَأَ المُسْلِمُونَ یَبْکُونَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم: قَارِبُوا وَسَدِّدُوا، فَإِنَّهَا لَمْ تَکُنْ نُبُوَّهٌ قَطُّ، إِلَّا کَانَ بَیْنَ یَدَیْهَا جَاهِلِیَّهٌ، قَالَ: فَیُؤْخَذُ العَدَدُ مِنَ الجَاهِلِیَّهِ، فَإِنْ تَمَّتْ وَإِلَّا کَمُلَتْ مِنَ المُنَافِقِینَ، وَمَا مَثَلُکُمْ وَالأُمَمِ إِلَّا کَمَثَلِ الرَّقْمَهِ فِی ذِرَاعِ الدَّابَّهِ، أَوْ کَالشَّامَهِ فِی جَنْبِ البَعِیرِ، ثُمَّ قَالَ: إِنِّی لَأَرْجُو أَنْ تَکُونُوا ثُلُثَ أَهْلِ الجَنَّهِ، فَکَبَّرُوا، ثُمَّ قَالَ: إِنِّی لَأَرْجُو أَنْ تَکُونُوا نِصْفُ أَهْلِ الجَنَّهِ، فَکَبَّرُوا، قَالَ: لَا أَدْرِی، قَالَ: الثُّلُثَیْنِ أَمْ لَا».

317. «عمران بن حصین رضی الله عنه می‌گوید: وقتی که این آیه بر پیامبرصلی الله علیه و سلم نازل شد: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡۚ إِنَّ زَلۡزَلَهَ ٱلسَّاعَهِ شَیۡءٌ عَظِیمٞ ١ یَوۡمَ تَرَوۡنَهَا تَذۡهَلُ کُلُّ مُرۡضِعَهٍ عَمَّآ أَرۡضَعَتۡ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمۡلٍ حَمۡلَهَا وَتَرَى ٱلنَّاسَ سُکَٰرَىٰ وَمَا هُم بِسُکَٰرَىٰ وَلَٰکِنَّ عَذَابَ ٱللَّهِ شَدِیدٞ ٢﴾ [الحج: ۱-۲]. «ای مردم! از (عقاب و عذاب) پروردگارتان بترسید، زلزله‌ی رستاخیز، واقعاً چیز بزرگی (و حادثه‌ی هراس‌انگیزی) است. روزی که زلزله‌ی رستاخیز را می‌بینید، (می‌بینید که) هر زنِ شیردهی، کودک شیرخوارِ خود را رها و فراموش می‌کند و هر زنِ بارداری، سقط جنین می‌نماید و مردمان را مست می‌بینی، ولی مست نیستند، بلکه عذاب خداوند سخت است»، ایشان در سفری بودند و به اصحاب فرمودند: «آیا می‌دانید آن روز چه روزی است»؟ اصحاب گفتند: خدا و رسولش داناترند؟ فرمودند: آن روز، روزی است که خداوند به آدم می‌فرماید: گروه مستحق دوزخ را به سوی آن بفرست، آدم می‌گوید: خدایا! گروه مستحق کدام‌ها هستند؟ می‌فرماید: نهصد و نود و نُه نفر مستحق رفتن به سوی آتش هستند و یک نفر مستحق رفتن به بهشت می‌باشد»، مسلمانان با شنیدن این سخن شروع به گریه کردند، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: صبر کنید و استقامت داشته باشید، زیرا که هیچ پیامبری به سوی مردم نیامده است، مگر این که در حضور وی افرادی با وجود دعوت‌شان در همان جاهلیتی که بوده‌اند، باقی مانده‌اند (راه کفر در پیش گرفته‌اند)، سپس فرمودند: آن تعداد از اهل دوزخ از همین افراد (کفار) می‌باشند و اگر تعداد مشخص شده (نهصد و نود و نه) با این افراد (کفار) تمام نشد، تعداد با منافقین کامل می‌شود. مثال شما با سایر امت‌ها همچون خالی (نشانه‌ای) است بر ساعد حیوان یا خالی بر پهلوی شتر است، سپس فرمودند: من امیدوارم که یک سوم اهل شما باشید، پس اصحاب تکبیر گفتند، سپس فرمودند: امیدوارم نصف اهل بهشت شما باشید. پس اصحاب تکبیر گفتند: راوی می‌گوید: نمی‌دانم پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: [امیدوارم] دو سوم [اهل بهشت شما باشید] یا نفرمودند».

ترمذی می‌گوید: این حدیث حسن صحیح است.

۳۱۸- «عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَیْنٍ رضی الله عنه قَالَ: کُنَّا مَعَ النَّبِیِّ  صلی الله علیه و سلم فِی سَفَرٍ، فَتَفَاوَتَ بَیْنَ أَصْحَابِهِ فِی السَّیْرِ فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم صَوْتَهُ بِهَاتَیْنِ الآیَتَیْنِ: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡۚ إِنَّ زَلۡزَلَهَ ٱلسَّاعَهِ شَیۡءٌ عَظِیمٞ ١ یَوۡمَ تَرَوۡنَهَا تَذۡهَلُ کُلُّ مُرۡضِعَهٍ عَمَّآ أَرۡضَعَتۡ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمۡلٍ حَمۡلَهَا وَتَرَى ٱلنَّاسَ سُکَٰرَىٰ وَمَا هُم بِسُکَٰرَىٰ وَلَٰکِنَّ عَذَابَ ٱللَّهِ شَدِیدٞ ٢﴾ [الحج: ۱-۲]. فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ أَصْحَابُهُ حَثُّوا المَطِیَّ، وَعَرَفُوا أَنَّهُ عِنْدَ قَوْلٍ یَقُولُهُ، ذَلِکَ یَوْمٌ یُنَادِی اللَّهُ فِیهِ آدَمَ، فَیُنَادِیهِ رَبُّهُ: فَیَقُولُ: یَا آدَمُ! ابْعَثْ بَعْثَ النَّارِ، فَیَقُولُ: یَا رَبِّ! وَمَا بَعْثُ النَّارِ؟ فَیَقُولُ: مِنْ کُلِّ أَلْفٍ تِسْعُ مِائَهٍ وَتِسْعَهٌ وَتِسْعُونَ، فِیْ النَّارِ، وَوَاحِدٌ فِی الجَنَّهِ، فَبَئِسَ القَوْمُ حَتَّى مَا أَبَدَوْا بِضَاحِکَهٍ، فَلَمَّا رَأَى رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه و سلم الَّذِی بِأَصْحَابِهِ، قَالَ: اعْمَلُوا وَأَبْشِرُوا، فَوَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ، إِنَّکُمْ لَمَعَ خَلِیقَتَیْنِ، مَا کَانَتَا مَعَ شَیْءٍ إِلَّا کَثَّرَتَاهُ یَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ، وَمَنْ مَاتَ مِنْ بَنِی آدَمَ وَبَنِی إِبْلِیسَ، قَالَ: فَسُرِّیَ عَنِ القَوْمِ بَعْضُ الَّذِی یَجِدُونَ، فَقَالَ: اعْمَلُوا وَأَبْشِرُوا، فَوَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ، مَا أَنْتُمْ فِی النَّاسِ إِلَّا کَالشَّامَهِ فِی جَنْبِ البَعِیرِ، أَوْ کَالرَّقْمَهِ فِی ذِرَاعِ الدَّابَّهِ».

318. «عمران بن حصین رضی الله عنه می‌گوید: در سفری با پیامبرصلی الله علیه و سلم بودیم و برخی از اصحاب عقب‌مانده و در راه‌رفتن پراکنده شده بودند، پیامبرصلی الله علیه و سلم با صدای بلند این دو آیه را تلاوت فرمودند: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّکُمۡۚ إِنَّ زَلۡزَلَهَ ٱلسَّاعَهِ شَیۡءٌ عَظِیمٞ ١ یَوۡمَ تَرَوۡنَهَا تَذۡهَلُ کُلُّ مُرۡضِعَهٍ عَمَّآ أَرۡضَعَتۡ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمۡلٍ حَمۡلَهَا وَتَرَى ٱلنَّاسَ سُکَٰرَىٰ وَمَا هُم بِسُکَٰرَىٰ وَلَٰکِنَّ عَذَابَ ٱللَّهِ شَدِیدٞ ٢﴾ [الحج: ۱-۲]. «ای مردم! از (عقاب و عذاب) پروردگارتان بترسید، زلزله‌ی رستاخیز، واقعاً چیز بزرگی (و حادثه‌ی هراس‌انگیزی) است. روزی که زلزله‌ی رستاخیز را می‌بینید، (می‌بینید که) هر زنِ شیردهی، کودک شیرخوارِ خود را رها و فراموش می‌کند و هر زنِ بارداری، سقط جنین می‌نماید و مردمان را مست می‌بینی، ولی مست نیستند، بلکه عذاب خداوند سخت است». وقتی که یاران پیامبر صلی الله علیه و سلم آن را شنیدند، اسب‌ها را شتاب دادند و سرعت گرفتند و دانستند که پیامبر صلی الله علیه و سلم سخنی دارد، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: آن، روزی است که خداوند آدم را صدا می‌زند و می‌فرماید: «ای آدم! گروه مستحق آتش را به سوی آن بفرست، آدم عرض می‌کند: خدایا! گروه مستحق آتش کدام‌ها هستند؟ می‌فرماید: از هر هزار نفر، نهصد و نود و نه نفر در آتش می‌افتند (مستحق آتش هستند) و یکی به بهشت وارد می‌شود، پس از این سخن، همه‌ی اصحاب ناامید و غمگین شدند، به طوری که آثار شادی در چهره‌ی هیچکدام نمایان نبود (همه با ناراحتی در فکر فرو رفته بودند)، پیامبر صلی الله علیه و سلم وقتی آثار ناراحتی را بر چهره‌ی یارانش دیدند، فرمودند: اعمال [صالح] انجام دهید و امیدوار و شاد باشید که سوگند به کسی که جان محمد در دست قدرت اوست، شما در [آن روز] با دو گروه دیگر از مخلوقات هستید که با هرچه همراه شوند، آن را زیاد می‌کنند که این دو گروه یکی یأجوج و مأجوج و دیگری انسان‌ها و جنیانی هستند که [در حال کفر] مرده‌اند، (پس تعداد شما بسیار کم است). راوی می‌گوید: با این فرمایش، مقداری از نگرانی و غم و غصه‌ی اصحاب برطرف شد. پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند: کار کنید و اعمال [صالح] انجام دهید و امیدوار و شاد باشید که سوگند به کسی که جان محمد در دست قدرت اوست، شما در میان مردم [در آن روز] همچون خالی (نشانه‌ای) بر پهلوی شتر یا خالی بر ساعد حیوان هستید (شما مشخص هستید)».

ترمذی می‌گوید: این حدیث حسن صحیح است.