عن أبی هریره رضی الله عنه عَنِ النَّبِیَّﷺ قَالَ: «لا یَتَقَدَّمَنَّ أَحَدُکُم رَمَضَانَ بِصَوْمِ یَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ، إِلا أنْ یَکُونَ رَجُلٌ کَانَ یَصُومُ صَومَهُ، فَلیَصُمْ ذَلِکَ الیَوْمَ».
ترجمه: ابوهریره رضى الله عنه میگوید: پیامبرﷺ فرمودند: «هیچیک از شما نباید یک یا دو روز پیش از رمضان روزه بگیرد؛ مگر کسی که این یکی دو روز، مصادف با روزهایی چون دوشنبه و پنجشنبه باشد که روزه میگرفته است؛ چنین شخصی، آن روز را روزه بگیرد».
(صحیح بخاری، ش: ١٩١۴؛ و صحیح مسلم نیشابوری، ش: ١٠٨٢).
لذا اگر روزِ پایانی شعبان یا روزِ شک، مصادف با دوشنبه یا پنجشنبه بود و شخصی روزهای دوشنبه یا پنجشنبه را روزه میگرفته است، در این حالت ایرادی ندارد که آن روز را طبق معمولِ خود روزه بگیرد؛ همچنین اگر کسی ایام بیض، یعنی روزهای سیزدم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه را روزه میگرفته و اینبار موفق نشده است که این ایام را روزه بدارد، ایرادی ندارد که در روزهای پایانیِ شعبان بهجای این سه روز، روزه بگیرد.
اشکال در این است که کسی بهقصد احتیاط، دو روز پایانیِ شعبان را روزه بدارد؛ زیرا شک، و در نتیجه احتیاط مبتنی بر آن، اعتبار ندارد؛ چون پیامبرﷺ فرموده اند: «با دیدن هلال رمضان روزه بگیرید و با دیدن هلال شوال، روزه بگشایید (و عید کنید)؛ و اگر ابر مانع از دیدن هلال شد، سی روز را کامل نمایید».
علما اختلاف نظر دارند که آیا این نهی، نهی تحریم است یا نهی کراهت؟ قول راجح، این است که این نهی، نهی تحریم میباشد؛ بهویژه دربارهی روزِ شک.
روز شک، سیاُمین روزِ شعبان است که در شب هوا، ابریست و مانع از رؤیت هلال میشود؛ زیرا پیامبرﷺ فرموده اند: «با دیدن هلال رمضان روزه بگیرید و با دیدن هلال شوال، روزه بگشایید (و عید کنید)».