وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
رفع یدیدن هنگام دعا سنت مستحبی است اما برای خطیب در روز جمعه سنت این است که فقط با انگشت سبابه اشاره کند. حتی بعضی از صحابه رضی الله عنهم رفع یدین خطیب را منکر شده اند.
امام مسلم در صحیحش (۸۷۴) و أبو داود در سنن (۱۱۰۴) از عُمَارَهَ بْنِ رُؤَیْبَهَ روایت کرده اند که او بِشْرَ بْنَ مَرْوَانَ را بر منبر دید هنگام دعا کردن دستانش را بلند کرده بود، به او می گوید:
« قَبَّحَ اللَّهُ هَاتَیْنِ الْیَدَیْنِ لَقَدْ رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَا یَزِیدُ عَلَى أَنْ یَقُولَ بِیَدِهِ هَکَذَا وَأَشَارَ بِإِصْبَعِهِ الْمُسَبِّحَهِ » یعنی: خداوند این دستان را قبیح و زشت کند. پیامبر صلی الله علیه وسلم را دیدم که اضافه نمی کرد بر آنچه که می فرمود بجز اینچنین با دستانش (اشاره می کرد) و سپس به انگشت سبابه اشاره کرد.
امام نووی رحمه الله می فرماید: « فِیهِ أَنَّ السُّنَّه أَنْ لا یَرْفَع الْیَد فِی الْخُطْبَه وَهُوَ قَوْل مَالِک وَأَصْحَابنَا وَغَیْرهمْ اهـ » یعنی: این حدیث بیان می کند که رفع یدین هنگام خطبه (توسط خطیب) جزو سنت نیست و این رأی امام مالک ، اصحاب ما (فقهای شافعیه) و دیگران نیز می باشد.
همچنین بدر الدین عینى رحمه الله در شرح ابوداود (۴۴۵/۴) می فرماید: این حدیث را مسلم، ترمذی و نسائی روایت کرده اند که دلالت بر این دارد: سنت این است که خطیب هنگام خطبه دستانش را بلند نکند و این رأی امام شافعی ، امام مالک و دیگران است.
پس زمانی که رفع یدین برای خطیب مشروع نیست برای مأموم نیز مشروع نمی باشد چرا که آنها به امام خود اقتدا می کنند.
اما زمانی که امام در روز جمعه برای استسقاء دعا کند سنت این است که هنگام دعا ، هم امام و هم مأموم دستانشان را بلند کرده و با خطیب دعا کنند چنانکه در حدیث صحیح آمده است.
ابوشامه رحمه الله در ” الباعث على إنکار البدع والحوادث ” (۶۴ و ۶۵) و ابن عابدین در “الحاشیه” (۷۶۸/۱) می فرماید: رفع یدین برای مأموم بدعت است و فاعل آن دچار گناه می شود.
از علامه ابن عثیمین رحمه الله در این مورد سوال شد، جواب دادند: رفع یدین هنگامی که امام در حال ایراد خطبه می باشد مشروع نبوده و صحابه این کار را بر بشر بن مروان منکر شدند. اما دعای استسقاء از این قاعده مستثنی است چرا که در حدیث صحیح این امر ثابت شده است اما غیر از این حالت شایسته نیست برای دعاء دستان خود را بلند کرد.
“فتاوى أرکان الإسلام” (ص ۳۹۲) .