خداوند جهانیان، به کرم درون خاک روزی میدهد: ﴿وَمَا مِن دَآبَّهٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ یَطِیرُ بِجَنَاحَیۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُکُمۚ﴾ [الأنعام: ۳۸] «و هیچ جنبندهای روی زمین نیست و هیچ پرندهای که با دو بالش پرواز میکند، وجود ندارد، مگر آنکه گروههایی همچون شمایند (و نظام حیات و ویژگیهای خاص خود را دارند و خداوند، به آنها روزی میدهد)».
خداوند مهربان، پرندگان را در لانههایشان غذا میدهد. در حدیث آمده است: «همانطور که پرنده روزی داده میشود؛ صبح با شکم خالی بر میخیزد و شکمش، شامگاه پر میشود».
پروردگار زمین و آسمان، به ماهی درون آب روزی میدهد؛ ﴿وَهُوَ یُطۡعِمُ وَلَا یُطۡعَمُۗ﴾ [الأنعام: ۱۴] «خداوند، روزی میدهد و روزی داده نمیشود». تو ای انسان! از کرم و پرنده و ماهی، برتر و بالاتری؛ پس به خاطر روزی غم مخور و نگران مباش.
مردمانی را میشناسم که فقط به خاطر دوریشان از خداوند عزوجل به فقر و رنج و ناراحتی مبتلا شدهاند؛ فرد ثروتمندی را میبینی که از روزی فراوان و نعمت تندرستی بهره مند بوده است، اما او از اطاعت خداوند روی گردانده، در ادای نماز سستی ورزیده و مرتکب گناهان بزرگ گردیده است. بدین سان خداوند، تندرستی و فراوانی روزی را از دست او گرفته و او را به فقر وغم و اندوه مبتلا کرده است. چنین بندهای، از رنجی به رنجی دیگر و از بلایی به بلایی دیگر گرفتار میگردد:
﴿وَمَنۡ أَعۡرَضَ عَن ذِکۡرِی فَإِنَّ لَهُۥ مَعِیشَهٗ ضَنکٗا﴾ [طه: ۱۲۴] «و هرکس از یاد من رویگردانی کند، زندگی سختی خواهد داشت».
﴿ذَٰلِکَ بِأَنَّ ٱللَّهَ لَمۡ یَکُ مُغَیِّرٗا نِّعۡمَهً أَنۡعَمَهَا عَلَىٰ قَوۡمٍ حَتَّىٰ یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡ﴾ [الأنفال: ۵۳] «این، برای آن است که خداوند، هیچ نعمتی را که به قومی ارزانی کرده، تغییر نمیدهد (و آن را از آنان نمیگیرد) مگر آنکه خودشان را تغییر دهند (و سزاوار نقمت شوند و دیگر شایستگی نعمت خدا را نداشته باشند)».
﴿وَمَآ أَصَٰبَکُم مِّن مُّصِیبَهٖ فَبِمَا کَسَبَتۡ أَیۡدِیکُمۡ وَیَعۡفُواْ عَن کَثِیرٖ ٣٠﴾ [الشوری: ۳۰] «و هر مصیبتی که به شما میرسید، به خاطر کارهایی است که با دست خود انجام داده اید و خداوند، از بسیاری عفو مینماید».
﴿وَأَلَّوِ ٱسۡتَقَٰمُواْ عَلَى ٱلطَّرِیقَهِ لَأَسۡقَیۡنَٰهُم مَّآءً غَدَقٗا ١۶﴾ [الجن: ۱۶] «و اگر بر راه، استقامت کنند، به آنان آبی گوارا خواهیم نوشاند».