رد شبهاتی در مورد سنت نبوی (۵)

بنابراین حدیث مورد اشاره خود موجب بطلان خویش است.

از جمله موارد بطلان آن مخالفت صریح حدیث با این فرموده­ی صحیح رسول الله  صلی الله علیه وسلم می‌باشد که می‌فرماید:

«لَا أُلفِیَنَّ أَحَدَکُم مُتَّکِئاً عَلَی أَرِیکَتِهِ یَأتِیهِ الأَمرُ مِن أَمرِی مِمَّا أَمِرتُ بِهِ أَو نَهِیتُ عَنهُ فَیَقُولُ لَا نَدرِی مَا وَجَدنَا فِی کِتَابِ الله اتَّبَعنَاهُ»^[۱]

(کسی از شما را نبینم در حالی که بر قرارگاهش تکیه زده و در آن حال از اموراتی که به آن دستور و یا از آن نهی کرده‌ام چیزی را بر او عرضه دارند و ایشان بگوید: نمی‌دانم. هرچه را در کتاب خدا یافتم پیروی می‌کنم.)

اگر صحت خبر «إن الحدیث سیشفو…» را هم بپذیریم، باز منظور از آن این نیست که هر چیزی از رسول الله  صلی الله علیه وسلم صادر می‌شود دو نوع می‌باشد یک قسمت موافق قرآن است و باید به آن عمل کرد و قسمت دیگر مخالف قرآن و مردود است. این سخن را هیچ مسلمانی بر زبان نیاورده است چون این مسأله رسول الله  صلی الله علیه وسلم را مورد اتهام قرار می‌دهد که ممکن است چیزی مخالف قرآن از او صادر شود. پناه بر خدا! چگونه ممکن است مسلمانی این سخن را بگوید در حالی که خداوند او را امین وحی خویش قرار داده است. در حالی که خطاب به او می‌گوید:

﴿قُلۡ مَا یَکُونُ لِیٓ أَنۡ أُبَدِّلَهُۥ مِن تِلۡقَآیِٕ نَفۡسِیٓ١۵﴾ [یونس: ۱۵]

«بگو برای من ممکن نیست که از پیش خود آن را تغییر دهم.»

بنابراین رسول الله  صلی الله علیه وسلم در اینکه چیزی خلاف قرآن از او صادر شود، معصوم است. و ممکن نیست خبر صحیح و ثابت شده از او که مخالف با قرآن باشد، وجود داشته باشد و معنی حدیث در این صورت بدین شکل می‌باشد: هنگامی‌که حدیث از من روایت شد و امر آن بر شما مشتبه گردید و ندانستید آن حدیث ، سخن من است یا نه، آن را بر کتاب خدا عرضه دارید در صورت مخالفت آن را دراندازید چون قولی که مخالف قرآن باشد سخن من نیست و این مسأله همان سخنی است که اهل علم هنگام گفتگو در مورد نشانه‌های ساختگی حدیث بیان داشته‌اند و آن‌ها را از جمله‌ی آن علاماتی که مخالف با محکمات کتاب خدا است بیان نموده‌اند و به همین سبب نیز رسول خدا  صلی الله علیه وسلم فرموده است: «فما أتاکم یوافق القرآن: فهو عنی، وما أتاکم یخالف القرآن فلیس عنی» آن هنگام که می‌گوییم سنت صحیح باید موافق قرآن باشد و با آن مخالفت ننماید لازمه‌ی آن این نیست که این موافقت بصورت تفصیلی در همه چیز باشد، بلکه موافقت بطور مجمل است پس هرگاه حکمی را که قرآن بصورت اجمال بیان داشته است سنت آن را تبیین نماید یا مشکلی را توضیح دهد یا عامی را تخصیص یا مطلقی را مقید و مسایل دیگری را اعلام دارد این کار در حقیقت با آنچه که در قرآن می‌باشد موافق است و هیچ مخالفتی ندارد و حتی در مورد احکام جدید که سنت به طور مطلق آن را ثابت نموده بیان داشته است نیز هیچ مخالفتی با قرآن وجود ندارد چون قرآن به طور تفصیلی در موردش سکوت کرده است هرچند به طور اجمال به آن اشاره دارد چنانکه می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰکُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰکُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ﴾ «هرچه را رسول الله  صلی الله علیه وسلم برایتان آورد قبول کنید و از هر چه نهی نمود، دوری جویید».

[۱]– سنن ابوداوود، حدیث ۳۹۸۹٫